έ

Ποτέ δεν πυροβολούν στα πόδια.Το μυαλό είν΄ ο στόχος.

Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου 2023

Μιχ. Καλόπουλος, Βιβλική Θρησκεία - Το μεγάλο ψέμα pdf

 


Μπορείτε να βρείτε το εξαιρετικό βιβλίο εδώ,σε σελίδα του συγγραφέα (που μου κοινοποίησε ο ίδιος). Στο τέλος της υπάρχει το βιβλίο προς ανάγνωση.

Παρασκευή 19 Μαΐου 2023

Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ

 


«Η περιοχή του ποταμού Κολύμα ήταν το μεγαλύτερο και το πιο φημισμένο νησί, ο πόλος της απανθρωπιάς αυτής της καταπληκτικής χώρας Γκουλάγκ, που η γεωγραφία την έχει κομματιάσει σε αρχιπέλαγος, αλλά η ψυχολογία την αλυσόδεσε σε ήπειρο - μιας χώρας σχεδόν αθέατης, σχεδόν ανεπαίσθητης, όπου και κατοικούσε ο λαός των Ζεκ [κρατουμένων]». Τούτη τη χώρα του τρόμου περιγράφει ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, δημιουργώντας μια απέραντη τοιχογραφία του συστήματος των φυλακών και των στρατοπέδων στην πρώην Σοβιετική Ένωση από το 1918 ως το 1956, και κυρίως κατά τη σταλινική περίοδο. Η προσωπική του εμπειρία από τον εγκλεισμό στα γκουλάγκ και οι μαρτυρίες 227 πρώην κρατουμένων έδωσαν στον Σολζενίτσιν τη δυνατότητα να γράψει αυτό το βιβλίο-μνημείο στον Άγνωστο Κρατούμενο, έργο μοναδικό στη ρωσική και την παγκόσμια λογοτεχνία. Ένα σύγχρονο έπος, όπου η αβάσταχτη σκληρότητα των περιγραφών, μετριάζεται συχνά από το χιούμορ, τα αυτοβιογραφικά κεφάλαια εναλλάσσονται με μεγάλους ιστορικούς πίνακες, και μέσα από όλα αυτά προβάλλει η τραγική μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων. Ένα βιβλίο που σφράγισε τον 20ο αιώνα. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)

Το Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ είναι ο τίτλος ενός τρίτομου χρονικού που έγραψε ο Ρώσος συγγραφέας και νομπελίστας Αλεξάντρ Σολζενίτσιν. Η ονομασία αρχιπέλαγος δόθηκε μεταφορικά ως μορφή συμπλέγματος νήσων για τον μεγάλο αριθμό στρατοπέδων συγκέντρωσης αντιφρονούντων που δημιούργησε και διατήρησε για περισσότερο από 70 χρόνια το ολοκληρωτικό κομμουνιστικό καθεστώς στη Σοβιετική Ένωση. Το όνομα Γκούλαγκ αποτελεί το αρκτικόλεξο της ρωσικής υπηρεσίας που επόπτευε του ρωσικού αυτού συστήματος φυλακών και στρατοπέδων εργασίας, την οποία υπηρεσία επόπτευε η K.G.B. (Κα-Γκε-Μπε). Γκ.Ού.λαγκ Γκλάβνογιε Ουπραβλένιγιε Λαγκερέι που σημαίνει: Γενική Διοίκηση Στρατοπέδων.
Το Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ γράφτηκε στη δεκαετία 1958–1968 και άρχισε να δημοσιεύεται (το πρώτο μέρος του) το 1973 στο Παρίσι με τη μέθοδο σαμιζντάτ (= μυστική ιδιόχειρη συγγραφή και έκδοση [διανομή] ή αποστολή προς έκδοση στο εξωτερικό). Αμέσως με την κυκλοφορία του πρώτου τόμου, στις 2 Φεβρουαρίου του 1974, το σοβιετικό καθεστώς συνέλαβε τον Σολζενίτσιν με την κατηγορία της «εθνικής προδοσίας». Προ όμως της κατακραυγής του διεθνούς τύπου, την επόμενη μόλις ημέρα, απελάθηκε. Τελικά η αγγλική απόδοση του όλου έργου εκδόθηκε σε τρεις τόμους από το 1974 μέχρι το 1978.Στην Ελλάδα,το έργο χωρίστηκε σε τέσσερα μέρη που εκδόθηκε σε δύο τόμους από διαφορετικούς εκδοτικούς οίκους με σοβαρή χρονική απόσταση.Στο διαδίκτυο βρίσκεται μόνο ο 1ος τόμος,εδώ

Παρασκευή 12 Μαΐου 2023

Η μία στις τέσσερις αγγλικές λέξεις είναι ελληνική...

 


Η μία στις τέσσερις αγγλικές λέξεις είναι ελληνική...

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ:΄΄ ΑΘΑΝΑΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ΄΄ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ:ΕΙΝΑΙ ΖΩΝΤΑΝΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΑΝΑΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Η μια στις τέσσερις Αγγλικές λέξεις είναι Ελληνική!


Έρευνα του συγγραφέα Αριστείδη Κωνσταντινίδη αποδεικνύει το μέγεθος του δανεισμού λέξεων από την ελληνική γλώσσα.

Εκατόν πενήντα και πλέον χιλιάδες (150.000) ελληνικές λέξεις, περιέχει η αγγλική γλώσσα και η διεθνής επιστημονική ορολογία.

Η μια στις τέσσερις αγγλικές λέξεις είναι ελληνική.

Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε η μοναδική εργασία του συγγραφέα από τη Θεσσαλονίκη κ. Αριστείδη Κωνσταντινίδη, που κράτησε 28 χρόνια και ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες, στο κατάμεστο αμφιθέατρο του πανεπιστημίου Αθηνών, αφήνοντας άναυδους επιστήμονες και ακροατήριο.

Το λεξικογραφικό ενδιαφέρον είναι τέτοιο, που αποδεικνύει ότι η ελληνική γλώσσα είναι η γλώσσα των επιστημών και της λόγιας έκφρασης στην αγγλική γλώσσα.

Μέχρι το 1991 όπως τόνισε ο κος Κωνσταντινίδης,υπήρχαν δύο μόνο εργασίες για την επίδραση της ελληνικής γλώσσας στο ευρωπαϊκό λεξιλόγιο.

 Η μια για τη γαλλική γλώσσα με 1250 ελληνικές ρίζες και η άλλη για τη γερμανική με 1450 λέξεις, πράγμα φτωχό για τον πλούτο της ελληνικής.

Σήμερα, η αγγλική γλώσσα έχει λέξεις από τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Ηρόδοτο, τον Ιπποκράτη, το Θουκυδίδη, το Γαληνό.

Η επίδραση που έχει ασκήσει η ελληνική γλώσσα στο ευρωπαϊκό λεξιλόγιο και ιδιαίτερα στην αγγλική είναι εν μέρει γνωστή, αλλά όχι συστηματικά καταγεγραμμένη και τεκμηριωμένη. Οι δύο εργασίες που υπήρχαν, η μια για τη γαλλική και η άλλη για τη γερμανική, περιελάμβαναν περί τις 1500 ρίζες-λέξεις που όχι μόνο δεν έδιναν μια ολοκληρωμένη εικόνα της επίδρασης, αλλά αντίθετα, δημιουργούσαν παραπλανητική εικόνα, σε βάρος της ελληνικής.

Πολλοί ξένοι επιστήμονες γνωρίζουν και αναγνωρίζουν τον θεμελιώδη ρόλο που έχει παίξει η ελληνική στον καθορισμό του λεξιλογίου του κλάδου τους, αλλά μόνο ως προς το δικό τους κλάδο. Δεν έχουν μια σφαιρική εικόνα, της συνολικής επίδρασης, που έχει ασκηθεί και στους άλλους επιστημονικούς κλάδους.

Οι αμφισβητήσεις για το μέγεθος της επίδρασης της ελληνικής, προέρχονται κυρίως από τον ελλαδικό χώρο, όπου ελλείψει συγκεκριμένων και ολοκληρωμένων εργασιών, υποβαθμίζονται οι δανεισμοί που έχουν λάβει οι άλλες γλώσσες από την ελληνική.

Είναι ακόμα γεγονός ότι όλες οι γλώσσες, δανείζουν και δανείζονται και δεν υπάρχει βεβαίως μια καθαρόαιμη γλώσσα. Ωστόσο, όλες οι γλώσσες, ούτε έχουν δανειστεί ούτε έχουν δανείσει τον ίδιο αριθμό λέξεων, ούτε ακόμα και την ίδια ποιότητα λέξεων.

Το 1991, στο βιβλίο του ο κ. Κωνσταντινίδης "οι ελληνικές λέξεις στην αγγλική γλώσσα", περιελάμβανε 20.600 ελληνικές λέξεις. Καλύπτει όλες τις λέξεις της καθομιλουμένης και τις λέξεις όλων των επιστημονικών κλάδων, πλην της βοτανολογίας, χημείας και ζωολογίας. Εάν προσθέσουμε σε αυτές τις αμιγώς ελληνικές λέξεις, αυτές που κατά το ήμισυ είναι ελληνικές ως προς το πρώτο ή το δεύτερο συνθετικό τους, τότε το ποσοστό ανέρχεται σε 68%.

Στην ονοματολογία των ζώων, όλων των κλάδων, που περιλαμβάνει όλα τα γένη των ζώων, που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι το 1975, η ελληνική συμμετοχή, ανέρχεται σε 181.102 αμιγώς ελληνικές λέξεις.

Εάν προσθέσουμε και τις κατά το ήμισυ ελληνικές λέξεις, τότε το 74,48% είναι ελληνικές λέξεις.

Παρά την εκπληκτική αυτή συμμετοχή, η ελληνική αδράνεια έχει επιτρέψει να έχει καθιερωθεί διεθνώς η άποψη, ότι στη ζωολογία επικρατεί δήθεν λατινική ορολογία.

Όλες αυτές οι λέξεις, που έχουν καταγραφεί, στην έρευνα του κ. Κωνσταντινίδη, είναι λέξεις που οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί, στα εγκυρότερα λεξικά τους, αναγνωρίζουν και παραδέχονται, ότι έχουν ελληνική προέλευση.

Η έρευνα λοιπόν, δεν έχει βασιστεί σε προσωπικές ερμηνείες ετυμολογίας. Επιπλέον πολλά λεξικά, πλην αυτό της Οξφόρδης, σταματούν δυστυχώς στη λατινική ρίζα και δεν αναφέρουν για διαφόρους λόγους, εάν προήλθε από την ελληνική η συγκεκριμένη λατινική ρίζα π.χ. η λέξη Electric, ηλεκτρισμός, αναφέρεται ότι προέρχεται από το λατινικό electrum, δε γίνεται όμως αναφορά ότι αυτό προήλθε από το ελληνικό ήλεκτρον, το κεχριμπάρι.

Το λεξικό της Οξφόρδης, περιλαμβάνει 10.500 ελληνικές λέξεις, που αντιστοιχεί στο 21,6% αυτού του λεξικού. Λέξεις της αρχαίας ελληνικής, που ήταν δάνειο από την περσική, όπως η λέξη αγγαρεία ή εβραϊκές, όπως η λέξη σατανάς, δεν έχουν περιληφθεί στην εργασία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αγγλική, με βάση το λεξικό του Ουέμπστερ, έχει δανειστεί 57 λέξεις από την Τουρκική γλώσσα και 34 λέξεις από όλες τις σλαβικές γλώσσες. Η ελληνική, έχει δώσει 41.614 λέξεις.

Το ερώτημα που προκύπτει, είναι πώς προκλήθηκε αυτή η επίδραση;

Ιστορικά, ακολούθησε μερικά κύρια στάδια. Πρώτα, μέσω της λατινικής.

Είναι γνωστό ότι από το 1800 μέχρι το 500 π.Χ., οι Έλληνες αποίκησαν τη νότιο Ιταλία, επίσης το 146 π.Χ. οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν την Ελλάδα.

Στο στάδιο αυτό, οι ρωμαίοι δέχονται την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού και βεβαίως και της γλώσσας.

Ο Ντουράν στην παγκόσμια ιστορία, υπολογίζει ότι την εποχή του Αυγούστου, είχαν ενσωματωθεί στη λατινική γλώσσα, περίπου 10.000 λέξεις.

Το 55 π.Χ. οι Ρωμαίοι κατακτούν την Αγγλία, την οποία κράτησαν υπό την κατοχή τους μέχρι το 410 μ.Χ. Την περίοδο αυτή του εκρωμαϊσμού των Κελτών, οι λέξεις που είχαν περάσει στη λατινική περνούν τώρα στην αγγλική ασυνείδητα. Λέξεις όπως αναιμία, αορτή, κακοήθης, έμφαση, αίνιγμα κ.λπ.

Στη συνέχεια αλλάζουν πολλά με τη διδασκαλία του Χριστιανισμού. Το 597 ο Άγιος Αυγουστίνος, φεύγει από τη Ρώμη και πηγαίνει στην Αγγλία για να εκχριστιανίσει τους άλλους. Το ευαγγέλιο όμως είναι γραμμένο στα ελληνικά. Λέξεις που περιέχονται σε αυτό και δεν υπάρχουν στην αγγλική, υιοθετούνται αναγκαστικά από την ελληνική. Λέξεις όπως, μάρτυρας, βάπτισμα, λειτουργία, λιτανεία κ.λπ.

Το τρίτο στάδιο είναι η κατάκτηση της Αγγλίας από τους Νορμανδούς, το 1066 που κράτησε μέχρι το 1363. Λέξεις που πέρασαν από τη λατινική στη γαλλική γλώσσα, περνούν τώρα από τη γαλλική στην αγγλική.

Το τέταρτο στάδιο, ξεκινάει μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, όταν Έλληνες λόγιοι διασκορπίζονται μέσω της Ιταλίας σε όλη την Ευρώπη και φτάνουν στην Αγγλία. Διδάσκουν τα ελληνικά γράμματα και επειδή δεν υπάρχουν αντίστοιχες λέξεις στην αγγλική, αναγκάζονται να υιοθετήσουν ελληνικές λέξεις. Αρχίζει ένας νέος κύκλος δανεισμών για να κορυφωθεί με την ανάπτυξη των επιστημών το 18ο και 19ο αιώνα.

Το θέμα της ελληνικής δεν είναι μόνο η ποσότητα των λέξεων που υπάρχουν στην αγγλική, αλλά ένα θέμα ποιοτικό.

Οι βασικές έννοιες, σκέψης και έκφρασης στην αγγλική, άρα και στις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες είναι λέξεις που έχουν παρθεί αυτούσιες από την ελληνική. Λέξεις όπως ανάλυση, σύνθεση, πρόβλημα, μέθοδος, θεωρία, μουσική, ορχήστρα, μελωδία, ρυθμός, δράμα, κωμωδία-τραγωδία.

Δεύτερον, οι βασικές έννοιες της επιστημονικής ορολογίας είναι επίσης ελληνικές. Η επίδραση της ελληνικής επεκτείνεται σε 190 ονόματα ανδρών και γυναικών χριστιανικά και μη όπως Αλέξανδρος, Ανδρέας, Χριστόφορος, Ειρήνη, Μαργαρίτα κ.λπ.

Ο αριθμός αυτός αυξάνεται τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως στις ΗΠΑ, λόγω της μετανάστευσης των νοτιαμερικανών που χρησιμοποιούν πάρα πολλά ελληνικά ονόματα, όπως Σοφοκλής, Αριστείδης, Σωκράτης κ.λπ.

Επίσης, έχουν μείνει σε μετάφραση 62 παροιμιακές εκφράσεις και αποφθέγματα, που πλουτίζουν την έκφραση και ομορφαίνουν το είδος, με το ίδιο ακριβώς εννοιολογικό περιεχόμενο που εδώ και τρεις χιλιάδες χρόνια περίπου, χρησιμοποιούμε και εμείς.

Επίσης, έχουν υιοθετηθεί πάνω από 300 λέξεις της ιστορίας και μυθολογίας μας, προσδίδοντας τα χαρακτηριστικά του ήρωα, σε άλλα άτομα.

Η λέξη Μέντωρ είναι σύμβουλος και καθοδηγητής και προέρχεται από το φίλο του Οδυσσέα, στον οποίο είχε εμπιστευθεί την εκπαίδευση του γιου του Τηλέμαχου, όταν είχε φύγει για την Τροία.

Ακόμα, η λέξη Νέστωρ σημαίνει σοφός και συνετός και προέρχεται από τον γέροντα που διακρίθηκε στην Τροία, για τη σύνεσή του.

Τόσο η αγγλική, όσο και η διεθνής ορολογία, τηρούν και σέβονται την παράδοση και τους κανόνες της ελληνικής.

Διατηρούν σε μεγάλο βαθμό την ιστορική ορθογραφία, διατηρούν σύνθετα σύμφωνα ή συμφωνικά συμπλέγματα παρά το γεγονός, ότι δεν τα προφέρουν αρνούμενοι να ακολουθήσουν τη φωνητική ορθογραφία.

Το Ψ μεταφέρεται σε PS, διατηρούν τους ελληνικούς πληθυντικούς παρόλο ότι για όλους τους ξένους είναι κάτι το εξαιρετικά δύσκολο.

Η λέξη ηπατίτις, διατηρεί τον ελληνικό πληθυντικό, ηπατίτιδες, φαινόμενο-φαινόμενα, κριτήριο-κριτήρια, φάλαγγα-φάλαγγες.

Επιπλέον, διατηρούν τους κανόνες της γραμματικής, ως προς τη δημιουργία σύνθετων λέξεων.

Στις δασυνόμενες λέξεις της ελληνικής, προσθέτουν το αγγλικό Η.

Αν νομίζετε ότι πρόκειται για λίγες λέξεις, τονίζεται ότι μόνο στην ιατρική, υπάρχουν 23.000 δασυνόμενες λέξεις, και στη ζωολογία, ένας επίσης μεγάλος κλάδος υπάρχουν 11.000 ελληνικές δασυνόμενες λέξεις.

Η απομάκρυνση από την ετυμολογία των λέξεων, δε θα οδηγήσει μόνο στη στρέβλωση της γλώσσας μας και στη μείωση της γλωσσοπλαστικής μας ικανότητας. Οι επόμενες γενιές, δε θα μπορούν να αναγνωρίσουν λέξεις της γλώσσας τους, που δανείστηκαν άλλες γλώσσες και δυστυχώς θα είναι εξευτελιστικό, να μην ξέρουν και το πώς γράφεται η ίδια τους η πατρίδα.

Θα γράφουν το Ελλάς με λατινικούς χαρακτήρες χωρίς το Η. Ορισμένοι δεν καταλαβαίνουν ότι η παραμέληση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς σήμερα, θα σημαίνει αύριο αμφισβήτηση της εθνικής μας ταυτότητας, που δε θα είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί με διαδηλώσεις και συλλαλητήρια.

Όσοι μεθοδεύουν την αντικατάσταση του ελληνικού αλφαβήτου από το λατινικό, δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι αυτό θα σημαίνει σε επιστροφή σε πολλούς κανόνες της αρχαίας ελληνικής, άρα και της δασείας.


Γιατί όμως η κοσμοκράτειρα Αγγλία με τις τόσες κατακτήσεις διάλεξε την ελληνική για τους δανεισμούς της;

Ο πρώτος λόγος είναι ο πλούτος των ρημάτων μας που παρέχει τη δυνατότητα να επιλέξεις μεταξύ πολλών συνωνύμων για να εκφραστείς με επάρκεια και εννοιολογική ακρίβεια.

Δεν είναι τυχαίο αυτό που λένε οι Αμερικανοί, όταν αντιμετωπίζουν πρόβλημα κυριολεξίας, δηλαδή "οι Έλληνες έχουν τη λέξη για αυτό".

Δεύτερο στοιχείο, είναι η πλαστικότητα των λέξεων από τις οποίες μπορούν να βγουν πολλά παράγωγα.

Τα 394 λήμματα της ιατρικής ορολογίας, δημιουργούν 17.000 παράγωγα.

Ο Λαβουαζιέ χρησιμοποίησε την ελληνική, για να δώσει ονομασία σε χημικά στοιχεία, όπως το χλώριο.

Τρίτο στοιχείο, είναι η μαγεία της ιστορίας και της ετυμολογίας της. Συχνά πίσω από μια λέξη, κρύβεται μια ολόκληρη ιστορία. Όπως στη λέξη λακωνικός, κρύβεται όλη η απλότητα της ζωής των Σπαρτιατών.


Η ελληνική χαρακτηρίζεται ως η γλώσσα των επιστημών, αφού λέξεις που υπάρχουν στην αγγλική, δε χρησιμοποιούνται και όταν πρόκειται για επιστημονικούς όρους, π.χ. ελληνικά η έρημος, αγγλικά desert, αλλά λένε erimology.

Υπάρχει, θα λέγαμε, ένας διαχωρισμός δημώδους και λογίας γλώσσας, με μόνη διαφορά ότι τη θέση της λογίας καταλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό, η ελληνική γλώσσα, είτε γιατί θέλουν να προσδώσουν κύρος στο αντικείμενο της μελέτης του κλάδου, είτε γιατί υπάρχει η παράδοση υιοθέτησης ελληνικών λέξεων, εδώ και αιώνες.

Όλα αυτά δεν αποτελούν ένα μακρινό παρελθόν, αλλά σημερινή ζώσα πραγματικότητα.

Η επιστημονική γλώσσα είναι αγγλική και λίγα κράτη, όπως η Γαλλία, η Σουηδία και η Ιταλία, προσπαθούν να αντισταθούν.

Οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν αυτούσιους τους αγγλικούς όρους.

Έτσι η ελληνική, με φορέα την αγγλική, έχει διεισδύσει σε πολλές λατινογενείς γλώσσες.

Η τουρκική γλώσσα, δανείζεται όλη την επιστημονική της ορολογία από την αγγλική, αυτό δείχνει την τεράστια σημασία που έχουν για την Ελλάδα αυτά τα σημεία σε πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο.

Η Ελλάδα μπορεί να είναι μια μικρή χώρα και να έχει μείνει πίσω σε πολλούς τομείς, η γλώσσα της όμως έχει ακολουθήσει τη δική της δυναμική πορεία, έχει διεισδύσει σε πολλές γλώσσες.

Η γλώσσα για μας τους Έλληνες είναι κάτι περισσότερο από στοιχείο πολιτιστικής κληρονομιάς, είναι το ενωτικό στοιχείο μαζί με την ορθοδοξία που κράτησε τον ελληνισμό συσπειρωμένο και τον βοήθησε να ξεπεράσει τις εθνικές περιπέτειες.

Να είμαστε περήφανοι για τον ανεκτίμητο θησαυρό μας και να το καταλάβουν αυτό και τα παιδιά μας.

Πηγή: www.apodimos.com


Ακολουθεί ο λόγος «μνημείο” του Ξενοφώντος Ζολώτα (εδώ).


ΕΝΑ ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΑΝΤΙΔΑΝΕΙΩΝ :

 στυλογράφος = stylographe στα Γαλλικά, που συντομεύτηκε σε stylo και επέστρεψε έτσι στην Ελλάδα.

 -Καθώς και το style->στύλος->μορφή->άγαλμα

 Άλλη μια περίπτωση αντιδανεισμού λέξεων, από τις δεκάδες που έχουν γίνει ανάμεσα στις δύο χώρες.

 - paper = χαρτί…. αλλά προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη

«πάπυρο», όπως και το γαλλικό papier

 - message = το μεσάζον (κάτι που μεσολαβεί κατά την επικοινωνία και τη συνδιαλλαγή μεταξύ δύο ατόμων)………

 messenger = ο μεσάζων

 Κανονικά παλιά αναφερόταν σαν «message text” (δηλαδή μεσάζον κείμενο), αλλά η λέξη text παραλείπεται πια.

 - η γαλλική λέξη προφίλ (profil) προέρχεται από το πρόθεμα προ- και τη λέξη φίλιος, δηλαδή «δικός μου, φιλικός προς εμένα” και σε ελεύθερη μετάφραση θα σήμαινε «πρόλογος για μένα, δηλαδή πριν με γνωρίσεις κατ’ ιδίαν”

 - Όλες σχεδόν οι ελληνικές προθέσεις (εν-, εξ-, από-, επί-, προ-,

παρά-, μετά-, ομο-) έχουν περάσει αυτούσιες στις περισσότερες ξένες γλώσσες, σχηματίζοντας χιλιάδες λέξεις

 π.χ. en στα Γαλλικά, in στα Αγγλικά = εν (Ελληνικά) pro, apo κ.ά.

 - το Αγγλικό «is» αποτελεί συντομογραφία του «ίστημι», όπως και το γερμανικό «ist» - night… προέλευση από τη «νύχτα»

 - eglise (Γαλλικά) = εκκλησία, αλλά ακόμα και το – φαινομενικά άσχετο – αγγλικό church προέρχεται από τα Ελληνικά, ξεκίνησε από τα Αρχαία Ελληνικά σαν κυριακόν (ο οίκος του Κυρίου), έγινε στα Αρχαία Αγγλικά «cirice», στα Μεσαιωνικά Αγγλικά

«chirche» και στα Νέα Αγγλικά «church»

 - venir (Γαλλικά) = βαίνω, πηγαίνω (βλ. επίσης και το «vamos»)

 - ecouter (Γαλλικά) = ακούω

 ecoutez = ακούτε και προφέρεται σχεδόν το ίδιο…

 - pain -> πόνος

 - super = υπέρ

 (λέξεις που με το πολυτονικό σύστημα το πρώτο φωνήεν έπαιρνε δασεία, έχουν μεταφερθεί στις ξένες γλώσσες με -s-, -h- ή -w- στην αρχή… π.χ. ύδωρ -> water)

 Το ίδιο και με το sub = υπό

 - Η αντωνυμία «με» πέρασε όπως είναι σαν «me» στα Αγγλικά και στα Γαλλικά

 - το heart προέρχεται από το πανάρχαιο κέαρ (καρδιά), από όπου έχει επίσης προέλθει το αγγλικό core (πυρήνας), το γαλλικό

coeur, το ισπανικό corazon, το ιταλικό cuore κ.ά.

 - το ελληνικό «εστί (αυτός/αυτή)» το βλέπουμε σαν «est (il/elle)» στα Γαλλικά

 - escalier (Γαλλικά) = σκάλα

 ή scale στα Αγγλικά

 - Το σενάριο το θεωρούμε ξένη λέξη. Προήλθε όμως από το scene (Ελληνικά: σκηνή) -> scenario -> σενάριο

 - exist (Αγγλικά) ή exister (Γαλλικά) = εξίστημι

 - miel (Γαλλικά) = μέλι

 - το ελληνικό και το γαλλικό πολυτονικό σύστημα με τις οξείες, βαρείες, περισπωμένες κλπ. έχουν πολύ παρεμφερείς κανόνες και δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι τους δανείστηκε από τα Αρχαία Ελληνικά (μήπως από εκεί προέρχεται και το ενδιαφέρον των Γάλλων γι’ αυτά?)

 - crisis/critical = κρίση/κρίσιμος/κριτικός

 - sketch = σχέδιο

 - all = όλα

 - anchor = άγκυρα

 - η λέξη turbo (λατινικά) προέρχεται από την τύρβη (ταραχώδης και ταχύτατη περιστροφή)

 Αυτά και πλείστα όσα άλλα. (συνεχίζεται…)


Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2023

Η ποιήτρια Ήριννα

 


Η ποιήτρια Ήριννα

Η Τήλος συνδέει το όνομά της με μια ποι­ήτρια μεγάλης φήμης στην αρχαιότητα

...Ήταν ή γραμμένο σε μια διάλεκτο με πολλά δωρικά στοιχεία,που εύκολα αιτιολο­γούνται από τη χρήση της δωρικής διαλέκτου στην ευρύτερη περιοχή της Δωδεκανήσου και των κοντινών μι­κρασιατικών παραλίων αλλά και δύ­σκολα εναρμονίζονται με τα ιωνικά στοιχεία που αποτελούν το παραδο­σιακό «ένδυμα» του δακτυλικού εξάμετρου στίχου ακόμη και σε γεωγραφικές περιοχές εκτός ιωνικής επικράτειας.Ίσως αυτό μας οδηγεί ήδη σε ένα στοιχείο καινοτομίας που συνδέε­ται με τις υφολογικές επιλογές της Ήριννας.Η βασική μας γνώση για την Ηλακάτη προέρχε­ται από έναν πάπυ­ρο της Οξυρρύγχου που χρονολογείται τον 2ο αιώνα μ.Χ.Από τους 54 στίχους του ποιήματος που σώζονται -αν και σε προβληματική μορφή- χά­ρη στον πάπυρο αυτό και από τις πληροφορίες που συλλέγονται γενικότερα από το σύνολο της παράδοσης,κατα­λήγουμε σε μια σχηματική ανασύνθε­ση του περιεχομένου της Ηλακάτης,τα βασικότερα σημεία της οποίας θα πε­ριγράψουμε στη συνέχεια.Το ποίημα είχε ως αφορμή το θάνατο της Βαυκίδος,παιδικής φίλης,όπως αναφέρθη­κε,της ποιήτριας.Το σωζόμενο παπυρικό απόσπασμα αρχίζει με την ανα­πόληση των κοινών παιχνιδιών που συνέδεσαν τα δύο κορίτσια από την παιδική τους ηλικία.Η συχνή επανά­ληψη της λέξης  «χελώνα» (χελύννα) και η χρήση των λέξεων λευκών και ίπ­πων στους μισοκατεστραμμένους στίχους αναφέρονται σε ένα παιδικό παι­χνίδι που ξέρουμε ότι συνήθιζαν να παίζουν τα μικρά κορίτσια και που προφανώς συνήθιζαν να παίζουν και η Βαυκίς με την Ήριννα: τη «χελιχελώνη».Στο παιχνίδι αυτό ένα κορι­τσάκι καθόταν στη μέση του κύκλου και παρίστανε τη χελώνα ενώ τα άλλα έτρεχαν γύρω-γύρω φωνάζοντας: χελιχελώνη,τι ποιείς εν τω μέσω; (χελώνα,χελώνα,τι κάνεις μες στη μέση;).Το κο­ριτσάκι απαντούσε: έρια μαρύομαι και κρόκην Μιλησίαν (ξαίνω,ξαίνω εγώ μαλλί και απ΄ τη Μίλητο κλωστή).Τα άλλα κορίτσια ξαναρωτούσαν: ο δ΄ εκγονός σου τι ποιών απώλετο; (κι ο γιος σου τι έκανε και πέθανε;).Και το κορι­τσάκι τους απαντούσε: λευκών αφ΄ ίπ­πων εις θάλασσαν άλατο (από τα άσπρα του άλογα πήδησε μες στη θάλασ­σα).Τότε πιθα­νότατα η «χελώ­να» πηδούσε από τη μέση του κύκλου προσπαθώντας να πιά­σει κάποιο παι­δάκι που γινόταν τότε αυτό «χελώνα».Οι φωνές του παιχνιδιού που υπενθυ­μίζει η Ήριννα στο ποίημα μπλέκονται τώρα με τις φωνές της λύπης για το θάνατο της Βαυκίδας.Στη συνέχεια οι στίχοι μιλούν για τις κούκλες,συντρόφισσες των δύο κοριτσιών,για τη Μορμώ,τη μάγισσα που τρόμαζε τα παιδάκια,για τις κοινές υφαντικές δραστηριότητες,για να φθάσουν στην απομάκρυνση των κοριτσιών που πιθανότατα οφείλεται στο γάμο της Βαυκίδος και ίσως στην αποχώρη­σή της από την Τήλο.Κάτι που μας ξαφνιάζει είναι η διευκρίνιση ότι η Ήριννα δεν παρίσταται στην τελετή για το θάνατο της φίλης της και στο σημείο αυτό θα πρέπει ίσως να δε­χθούμε ότι κάποια γενικότερη απαγό­ρευση μπορεί να αποθάρρυνε τη συμ­μετοχή μιας κοπέλας που βρισκόταν σε ηλικία γάμου στο πένθος για μια μη συγγενή της (η εμμηνόρροια;).Έτσι η Ήριννα μένει στο σπίτι της και γνέθει εκφράζοντας παράλληλα τις εσωτερικές της σκέψεις.Το μαλλί της παιδικής «χελώνας» αποκτάει ξαφνικά στα μάτια μας μια λειτουρ­γία εντελώς διαφορετική,σαν να προαναγγέλλει την υφαντική λει­τουργία,το μεγάλο τωρινό εμπόδιο της Ήριννας που θα ήθελε,αντί να βρίσκεται εκεί,δέσμια του νήματος και της ύφανσής του,να προσφέ­ρει τουλάχιστον τους θρήνους της για το χαμό της φίλης της μέσα στο ποίημα αυτό,που τώρα βλέπουμε γιατί πήρε τον τίτλο Ηλακάτη,είτε ο τίτλος οφείλεται στην ίδια την ποιήτρια είτε προστέθηκε από τη μεταγενέστερη παράδοση,όπως είναι το πιθανότερο.Στο πέρασμα του χρόνου ο γυναικείος αφηγηματικός λόγος ξετυλίγεται πλάι στον αργαλειό και τη ρόκα.Πιστή σε μια παράδοση που από την Πηνελόπη που ύφανε τους δόλους της ως τη Μαργαρίτα του Φάουστ που βίωσε με την ύφανση όσα δεν την άφη­ναν να ζήσει και από την Πρόκνη και τη Φιλομήλα που ύφαιναν ... η ποίηση της Ήριννας διαλέγεται τρυφερά και ειρωνικά με τις παιδικές αναμνήσεις,ενώ καταγγέλλει και συγχρόνως ταυτίζεται με την θετικά και αρνητικά φορτισμένη «ηλακάτη».

ЄΠTA ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ,19.08.2001,Τήλος,σελ. 12

Σχόλιο Γιάννη Βασ. Πέππα: Ο λόγος που επέλεξα τούτο το απόσπασμα δεν είναι η ποιήτρια της αρχαιότητας,αλλά το αρχαίο ελληνικό παιχνίδι που,μέσω αυτής,διασώζεται.Ένα παιχνίδι που,σε παραλλαγές του,καταγράφει η λαογραφία μας σε κοντινές εποχές.Εκδοχή αυτού του παιχνιδιού εκτιμώ ότι παίζαμε κι εμείς πιτσιρίκια στον Βαρνάβα της δεκαετίας του 1960.Λεγόταν πινακωτή και το θεωρούσαμε αρβανίτικο.Κατά πως φαίνεται,ήταν αρχαιοελληνικό!

Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2022

Ο Θρύλος των καλικάντζαρων

 
Στο άκουσμα της λέξης (καλικάντζαρος) έρχεται στο μυαλό, η εικόνα της γιαγιάς κοντά στο τζάκι, που διηγείται στα εγγονάκια της, ιστορίες από τα «χρόνια τα παλιά». Τότε που ο κόσμος ήταν πιο απλός στη σκέψη και τη συμπεριφορά και θυμόταν και τηρούσε έθιμα και δοξασίες που τώρα μοιάζουν τόσο νοσταλγικά μακρινές.
Τι ήταν όμως αυτοί οι καλικάντζαροι;

Οι γιαγιάδες απαντούν με περισσή σιγουριά, λες και τους είχαν δει με τα μάτια τους: Αερικά, ξωτικά, που κάθε νύχτα το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων κυκλοφορούν στους δρόμους και τα χαλάσματα του χωριού. Έτσι άκουγαν με ευλαβική προσοχή τα εγγονάκια τις ιστορίες αυτές και λίγο ο φόβος, λίγο ότι η γιαγιά ήταν πολύ πειστική στη διήγησή της, τα μικρά κάθονταν ήσυχα, χωρίς να ταλαιπωρούν τις μαμάδες, που είχαν αμέτρητες δουλειές τις μέρες εκείνες.
Μα πώς ξεκίνησε όλο αυτό το «παραμύθι»; Είναι εύκολο να απαντήσει κανείς αν σκεφτεί πόσο μεγάλη και ανεξάντλητη είναι η φαντασία του λαού μας.

Η αρχή του …μύθου, ξεκινά από τους αρχαίους χρόνους, όπου πίστευαν ότι οι ψυχές έβρισκαν την πόρτα του Άδη ανοιχτή και μπορούσαν έτσι να ανεβαίνουν στον πάνω κόσμο όποτε ήθελαν, χωρίς κανένα περιορισμό. Αργότερα, οι Βυζαντινοί γιόρταζαν το Δωδεκαήμερο με μουσική, τραγούδια, χορό και μασκαρέματα. Όπως λοιπόν οι άνθρωποι ήταν μασκαρεμένοι, με καλυμμένα τα πρόσωπά τους, μπορούσαν να κάνουν ότι ήθελαν χωρίς ντροπή και χωρίς να υπολογίζουν τίποτα. Έτσι μπορούσαν να μπουν στα σπίτια των άλλων κάνοντας φασαρία ή τραγουδώντας και ζητούσαν γλυκά ή λουκάνικα από τους οικοδεσπότες για να φύγουν. Ακόμα και από τις καμινάδες μπορούσαν να εισβάλλουν σ’ ένα σπίτι. Όλα αυτά συνεχίζονταν για δώδεκα ημέρες, μέχρι την παραμονή των Φώτων. Με το μεγάλο Αγιασμό, όλα σταματούσαν και οι άνθρωποι ησύχαζαν.
Η μεγάλη φαντασία του λαού μας, όλες αυτές τις συνήθειες των βυζαντινών χρόνων τις μετέτρεψε σε πλάσματα περίεργα, αλαφροΐσκιωτα, που ανεβαίνουν στη γη από τον κάτω κόσμο προσπαθώντας να τα κάνουν όλα άνω – κάτω. Κάπως έτσι «γεννήθηκαν» οι καλικάντζαροι, εκείνα τα μικροσκοπικά πλάσματα με τα μεγάλα αυτιά, τις περίεργες μύτες και τα γαμψά νύχια.
Γιατί οι καλικάντζαροι ανεβαίνουν πάνω στη γη, γιαγιά; Πού είναι όλο τον υπόλοιπο χρόνο; Γιατί διαλέγουν αυτές τις μέρες και όχι κάποιες άλλες;
Αυτές ήταν οι μόνιμες ερωτήσεις των εγγονιών, που άκουγαν με δέος αλλά και με κάποια ελαφρά δυσπιστία. Οι απαντήσεις τις γιαγιάς όμως ήταν πάντα κατατοπιστικές και σχεδόν αποστομωτικές.
Όλο το χρόνο, οι καλικάντζαροι, ζουν κάτω από τη γη και άλλος με τσεκούρι, άλλος με πριόνι, άλλος με τα γαμψά του νύχια, προσπαθούν να κόψουν το δέντρο που κρατά τη γη. Κόβουν συνεχώς από το πρωί μέχρι το άλλο πρωί. Εκεί κοντά στα Χριστούγεννα το δέντρο θέλει πολύ λίγο ακόμα, για να κοπεί τελείως. Τότε κι αυτοί, το παρατούν και ανεβαίνουν πάνω στη γη, για να ταλαιπωρήσουν τους δόλιους τους ανθρώπους, με τα καμώματά τους. Βρίσκουν ευκαιρία βλέπετε, γιατί ο μικρός Χριστός είναι Αβάπτιστος ακόμα και τα νερά «αβάπτιστα» κι αυτά κι έτσι τους χωράει κι αυτούς ο τόπος, για να κάνουν τις «ζαβολιές» τους. Τα Θεοφάνια όμως που βαπτίζεται ο Χριστός, αυτοί έντρομοι ξαναγυρίζουν κάτω από τη γη και με έκπληξή τους διαπιστώνουν ότι το δέντρο που τη κρατά, είναι άκοπο, ανέπαφο και ξεκινούν πάλι από την αρχή. Έτσι βάζουν σκοπό τους να κάνουν το ίδιο τον άλλο χρόνο και την παθαίνουν πάλι και τον άλλο χρόνο πάλι και ξανά.
Και τι κάνουν δηλαδή; Τι κάνουν; Και τι δεν κάνουν! Έτσι όπως είναι μαυριδεροί, τριχωτοί και μικροσκοπικοί, ανεβαίνουν σιγά - σιγά από τις τρύπες τους στη γη και περιμένουν την ώρα που θα σμίξει η μέρα με τη νύχτα, για να μπουν στα σπίτια να κάνουν ζημιές, να λερώσουν το σπίτι, να «μαγαρίσουν» το νερό, να φάνε το φαγητό, ειδικά αν είναι χοιρινό. Οι καλικάντζαροι λατρεύουν το χοιρινό! Είναι δε τόσο ευκίνητοι, που μπορούν να σκαρφαλώσουν εύκολα στα δέντρα, να πηδήσουν στις σκεπές, να σπάσουν τα κεραμίδια, να μπουν στις καμινάδες. Αυτός είναι ο λόγος, που τα τζάκια είναι πάντα αναμμένα όλο το δωδεκαήμερο. Οι καλικάντζαροι φοβούνται τη φωτιά! Αν σε πετύχουν στο δρόμο τους πεζό; Αλίμονο σου, θα υποφέρεις. Είναι ικανοί να πηδήσουν στην πλάτη σου, να σε τραβολογάνε να χορεύουν πάνω σου, ή να πάρουν την πιο άγρια μορφή τους, προσπαθώντας να σε φοβίσουν.
Μα δεν μπορεί κανένας να προφυλαχτεί απ’ αυτούς; ρωτούσαν αμέσως τα εγγονάκια.
Μα γιατί νομίζετε οι νοικοκυρές σκέπαζαν το χοιρινό τους με σπαράγγια; Για να το γλυτώσουν απ’ αυτούς. Βλέπετε, τα σπαράγγια όταν μαραθούν ξεραίνονται και γίνονται σαν αγκάθια. Έτσι, κανένας καλικάντζαρος δεν τολμά να πλησιάσει το χοιρινό ή τα λουκάνικα. Και δεν σταματούσαν εκεί. Μάζευαν ότι δοχεία άδεια είχαν και τα έβαζαν γύρω από την καπνοδόχο. Όταν οι καλικάντζαροι τα δουν αρχίζουν σα βλάκες που είναι να τα μετρούν. Δεν μπορούν όμως να μετρήσουν πάνω από το δύο, γιατί μπερδεύονται. Έτσι τους παίρνει το ξημέρωμα να μετρούν και να ξαναμετρούν… ένα – δύο, ένα – δύο. Με το πρώτο φως της μέρας πρέπει να εξαφανιστούν κι έτσι γλιτώνει το σπίτι και η ηρεμία του. Άλλοι πάλι, έριχναν αλάτι στη φωτιά. Ο κρότος που κάνει το αλάτι όταν καίγεται, τους φοβίζει και όπου φύγει - φύγει. Εκείνο όμως που τους κρατά σίγουρα μακριά, είναι το λιβάνι. Γι’ αυτό οι νοικοκυρές λιβάνιζαν κάθε απόγευμα όλο το δωδεκαήμερο και κρατούσαν το θυμιατήρι να λιβανίζει συνεχώς, έτσι ώστε να μην πλησιάζει κανείς τους.
Όταν πια οι καλικάντζαροι έφευγαν, την ημέρα των Φώτων, η στάχτη από το τζάκι μαζευόταν και πεταγόταν σε μέρος που δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, όπως καθαριζόταν και το τζάκι καθώς και το εικονοστάσι, το καντήλι και οι ίδιοι οι άνθρωποι, γιατί οι κατρουλήδες, όπως αλλιώς τους έλεγαν, μπορούν να «μαγαρίσουν» τα πάντα.
Έτσι κάπως τέλειωνε η ιστορία των γιαγιάδων αφήνοντας τα εγγονάκια κοιμισμένα κοντά στη ζεστασιά της φωτιάς, δημιουργώντας παιδικές αναμνήσεις, τρυφερές, γεμάτες φαντασία περισσότερο, παρά φόβο…

Το περιοδικό μας  13-12-2016