Τα καρκατζέλια της Γορτυνίας

Τα καρκατζέλια της Γορτυνίας

Ήσαν μικρά ανθρωπάκια που το μπόι τους δεν ξεπερνούσε τα 10-15 εκατοστά. Κατέβαιναν την περίοδο των Χριστουγέννων, τη νύχτα, από τα κεραμίδια των σπιτιών και διανυκτέρευαν στο σταχτοφούρνι για να αποφύγουν τη παγωνιά.

Είχαν πλήρεις οικογένειες,διέθεταν μικρά γαϊδουράκια για τις μετα-κινήσεις τους και δεν τους έλειπε τίποτα από μία οικοσκευή. Είχαν μικρές κατσαρολίτσες, μικρά τηγανάκια, μικρά κουταλάκια, μικρά μπαουλάκια για τα ρούχα τους. Και τι δεν είχαν τα καρκατζελάκια!

Αρχηγός τους ισόβιος ήταν ο Μπάρμπα-Θόδωρος,γέροντας καρκάτζελος,κουτσός, με βροντερή φωνή,επι-βλητικός,γρήγορος στις αποφάσεις του και αυστηρός στις ποινές,που επέβαλε στους παραβάτες των δια-ταγών του.

Ετρύπωναν λοιπόν τα καρκατζέλια σε όλα τα σπίτια του χωριού, κάθε χρόνο, εντελώς κρυφά και αθόρυβα.

Ήσαν αόρατα,σκανταλιάρικα,πειραχτικά,δολοπλόκα,συνομωτικά,μπερδεψιάρικα, γρουσούζικα,μισάνθρωπα, ζαβολιάρικα...

Ήσαν βέβαια ακίνδυνα για τη ζωή των ανθρώπων,αλλά μπορούσαν να σού κάνουν μικρό κακό,να σε πα-ρασύρουν λίγο στο δρόμο τους,να σού κάνουν κάποια μικρά βασανιστήρια,να σε μπερδέψουν και να σε τα-λαιπωρήσουν.
Φόβος και τρόμος τους ήταν μόνο ο παπάς και η αγιαστούρα του.Έτρεμαν στο άκουσμα της φωνής του, στον ήχο των βημάτων του, στη θέα της αγιαστούρας του.

Της Πρωτάγιασης (παραμονής των Θεοφανείων) δεν κοιμόντουσαν καθόλου τα καρκατζέλια μη τυχόν και τα πάρει ο ύπνος και τα προλάβει ο παπάς,που θα πήγαινε στο κάθε σπίτι να αγιάσει.

Μάζευαν αποβραδίς τα πράματα τους,φορούσαν τα χοντρά ρουχαλάκια τους, φόρτωναν τα γαϊδουράκια τους και επερίμεναν πανέτοιμα,μετά τα μεσάνυχτα,το σύνθημα της ομαδικής εξόδου.Όταν ακουγόταν το σύν-θημα από τον αρχηγό τους, που δεν ακουγόταν από τους ανθρώπους, (από εκεί πήραμε τους υπέρηχους), έβγαιναν με τάξη από τα φουγάρα των σπιτιών και έκαναν μια προσυγκέντρωση στο δρόμο που πάει κατά τα Σελά,απέναντι από του Λουκά και του Λοχία.Στη συνέχεια η πορεία τους κατευθυνόταν προς το Στενο-μπόλι,τη Λιναρίστρα,τη Γεράνια Λίμνα και από κει και κάτου εβάδιζαν σε ρέματα και σπηλιές, βαδίζοντας μόνο νύχτα. Τη μέρα ελούφαζαν και κοιμόντουσαν.

Κάποια χρονιά όμως τα πήρε ο ύπνος.Ο Μπαρμπαθόδωρος φαίνεται ότι ήταν κουρασμένος και δεν μπόρεσε να ξυπνήσει στην ώρα του και να δώσει το σύνθημα. Ευτυχώς που ο κουμπάρος του ξύπνησε την τελευταία στιγμή, είδε την απόλυτη ησυχία, ανέβηκε στο φουγάρο του σπιτιού, που διανυκτέρευε με την οικογένειά του και έβαλε τις φωνές: «Ε! κουμπάρε Θόδωρε! Φόρτω να φορτώσουμε και να ξηφορτώσουμε, τι έφτασε ο Τουρλόπαπας με την Αγιαστήρα του και με τη πλαστήρα του..».

Μετά έγινε χαμός.Πατείς με πατώ σε.Σύγχυση.Πανδαιμόνιο,καθώς ακούστηκε από το πρώτο σπίτι η βρο-ντερή φωνή του ... Τουρλόπαπα «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου Σου Κύριε..». Αναφέρθηκαν και θύματα και τραυματίες και απώλειες περιουσιών. Χαμός σας λέω. Σκουμάρια (κλάμματα), βλαστήμιες, βρισιές μέχρι τη Γεράνια Λίμνα!..

Το Σαραντάημερο και το Σαραντολείτουργο

Το Σαραντάημερο αρχίζει στις 15 Νοέμβρη και τελειώνει τα Χριστούγεννα. Σε πολλές ενορίες, την περίοδο αυτή, γίνεται κάθε μέρα λειτουργία. Έχουμε τότε το λεγόμενο  «Σαραντολείτουργο». Στο μικρό χωριό μου, εκεί στην Επαρχία Γορτυνίας, τα Σαραντολείτουργα, τη δεκαετία του 1950 και του 1960, έχουν αποτυπωθεί έντονα στις μνήμες μας. Τις Κυριακές, έψελναν οι κανονικοί ψάλτες. Ο Μπαρμπαγγελής, ο Μπαρμπαθόδωρος κι ο Μπαρμπαριστείδης. Τις καθημερινές όμως, που οι κανονικοί ψάλτες πήγαιναν στις δουλειές τους, το έργο αυτό αναλάμβαναν μερικοί μαθητές του δημοτικού σχολείου, «τα παιδιά του Ιερού».

Το δημοτικό σχολείο ήταν δίπλα στην Εκκλησία. Ο παππούλης είχε παρακαλέσει το δάσκαλο να δικαιολογεί την ολιγόλεπτη καθυστέρηση προσέλευσης των παιδιών αυτών. Τελειώνοντας η λειτουργία τα παιδιά του ιερού έτρεχαν στο σχολείο τους.

Ο Τάκης της Λούλας και του Γιώργη, ήταν ο περισσότερο συνεπής. Έγραψε ιστορία σαν παιδί του Ιερού στη δεκαετία του 1960. Δεν είχε πάρει καμμία απουσία. Αχάραγο περνούσε την πόρτα της εκκλησίας. Με πάγο, με χιόνι, με κρύο, με βροχή, ο Τάκης πρώτος, ο Τάκης εκεί. Ο Τάκης ψάλτης. Ο Τάκης στην υπηρεσία του Ιερού. Να φροντίζει τη φωτιά. Να βράζει το ζέο. Να έχει σε ετοιμότητα το θυμιατό…

 Η σχολική του σάκκα στο ψαλτήρι. Στις 8 η ώρα την άρπαζε και έτρεχε στο σκολειό του. Τρέχοντας έλεγε την μετά την θεία μετάληψη ευχή, «…..ακατακρίτως υποδέχεσθαι των αχράντων Μυστηρίων τον αγιασμόν, εις ίασιν ψυχής και σώματος….». Από μνήμης όλα, χωρίς να κατανοεί τότε, την πατερική αυτή γλώσσα.

Μαζί με τον Τάκη ήσαν και άλλα παιδιά, που είχαν το ζήλο να υπηρετούν το Ιερό, ιδιαίτερα κατά το Σαραντολείτουργο. Τη δεκαετία του 1950 και του 1960 πέρασαν αρκετές σειρές από το Ιερό του σεπτού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του χωριού μου.

 Όταν έκανε πολύ κρύο, ο παππούλης έλεγε στα παιδιά του Ιερού, να ψέλνουν από το Ιερό και όχι από το αναλόγιο. Τα λίγα κάρβουνα, που έφερνε, εζέσταιναν λίγο τα παγωμένα χεράκια τους. Ο παππούλης τούς έδινε, στο μεγάλο κρύο, λίγο κρασάκι, μια φέτα προσφορά και καμμιά κουταλιά ζάχαρη για να τα στυλώνει.

Ο παππούλης τούς έλεγε να διαβάζουν δυνατά, καθαρά και με «στόμφο» τα ιερά βιβλία, για να γίνουν καλοί μαθητές. Κάποιες φορές τους έλεγε να προσεύχονται στην Παναγία, γιατί η Παναγία εισακούει καλύτερα τις προσευχές τους από τις δικές του. Τους μάθαινε να ψέλνουν. Μαζί έψελναν τον υπέροχο ύμνο «Η Παρθένος σήμερον τον Προαιώνιον Λόγον..». 

   Τα παιδιά του ιερού επρόκοβαν στα γράμματα. Στο γυμνάσιο είχαν πολύ καλές επιδόσεις, ιδιαίτερα στα Αρχαία και τα Νέα Ελληνικά. Μετά το σχολείο, όταν βγήκαν στη ζωή, ετήρησαν κάποιες αρχές που πήραν από τη «θητεία» τους στο Ιερό. Κράτησαν με την πίστη τους  μια πνευματικότητα.Σμίλεψαν με την προσευχή τους ένα χαρακτήρα,που αντέχει τα ξεροβόρια και τις παγωνιές της ζωής,όπως αντέχει με σεμνότητα και τα-πείνωση,όσα έρχονται σαν χάρη,δωρεά και ευλογία,από την Κεχαριτωμένη Μεγάλη τους Μητέρα,την Πα-ναγία.Στο Ναό Της υπηρέτησαν με δύσκολες συνθήκες,τη δεκαετία του 1950 και του 1960,ως μικροί Άγγελοι,σε όλα τα διακονήματα,εκείνα τα παγωμένα πρωινά των Σαραντολείτουργων!... 

Μιχάλης Ι. Μιχαλακόπουλος   

(http://www.istorikathemata.com/2018/12/blog-post_26.html#more)

Καλή Πρωτοχρονιά σε όλους!!