Φαγητοδοχείο

Φαγητοδοχείο

Ο χώρος της διαφήμισης άλλη μια φορά μάς εξέπληξε θετικά.Όπως είναι γνωστό,πολλές φορές από διαφημι- στικές δημιουργίες έχουν επηρεαστεί και διαμορφωθεί κοινωνικές συμπεριφορές.Η άμεση και δυναμική προ- σπέλαση της πετυχημένης διαφήμισης στη σκέψη, συμπεριφορά και γλώσσα μάς είναι φανερή τον τελευ- ταίο καιρό (30-40 χρόνια) που η κοινωνία μας διαμορφώ- νεται με όλο και πιο έντονους καταναλωτικούς ρυθμούς.

Εξαιρετικής κοινωνιολογικής σπουδαιότητας θέμα,αλλά όχι της παρούσης.Το θίγω επειδή σε μια τρέχουσα τηλε- οπτική διαφήμιση άκουσα ένα εξαιρετικό γλωσσοπλα- στικό προϊόν: φαγητοδοχείο. Ονομασία που αφορά τα γνωστά πλαστικά σκεύη που έχουμε συνηθίσει να τα ονομάζουμε τάπερ (tapperware) ή μπολ ή μπολάκια.Το τάπερ προέρχεται από το όνομα κατασκευαστικής εταιρείας πλαστικών ειδών.Το μπολ από το bowl που δηλώνει [μεταξύ άλλων] ημισφαιρικά σώματα,επειδή τα πρώτα σχετικά σκεύη ήτανε ημισφαιρικά,θύμιζαν μπάλα.

Πολλές φορές το περιπτωσιακό όνομα (φίρμα)ενός προϊόντος κατέληξε να σηματοδοτήσει το ίδιο το προϊόν (συνυποδηλωτική /συνεκδοχική λειτουργία της γλώσ- σας).Έτσι ,για παράδειγμα,η ασπιρίνη που δεν είναι παρά το όνομα ενός κοινού προϊόντος μιας συγκεκριμένης φαρμακοβιομηχανίας κατέληξε να δηλώνει το ίδιο το φάρμακο,αλλά και έλαβε γενικότερη σημασία.Λέμε ασπιρίνη και μπορούμε να εννοούμε τρόπο αντιμετώ- πισης και επίλυσης ενός οποιουδήποτε προβλήματος (τα επιδόματα είναι απλά μια ασπιρίνη στην καθήλωση των μισθών.)Παλιότερα η εταιρεία Στρωματέξ [τα "πιασάρι- κα" προϊόντα των οποίων η κατάληξη ως επί το πλείστον ήταν -εξ,όπως σπορτέξ, συρτέξ, κλινέξ, πλυντηρέξ, στρωματέξ κλπ, έκαναν την εμφάνισή τους στην μεταπολεμική Ελλάδα κυρίως στη δεκαετία του '50.Ακούγοντας ή βλέποντας ο καταναλωτής την ξενόφερτη κατάληξη,πειθόταν για την καλή ποιότητα του προϊόντος.Και βέβαια αυτό ήταν εύκολο να περάσει δεδομένου ότι η χώρα μας εισήγαγε σχεδόν τα πάντα.Η ξενομανία στη διαφήμιση είναι διαχρονική και αφορά όλες τις δεκαετίες.Ειδικά στη δεκαετία του '70,όταν λίγο λίγο οι άνθρωποι αγόραζαν κάποια περισσότερα αγαθά,κυρίως όμως στη δεκαετία του '80 που υπήρξε μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων και περισσότερη κατανάλωση,η ξενομανία στις επιγραφές και τις διαφημίσεις έγινε εντονότερη.Η ελληνική αλφά- βητος αντικαταστάθηκε με ξένους χαρακτήρες και τα μανάβικα άρχισαν να γίνονται manaveries... Ίσως κάνω λάθος,αλλά έχω την εντύπωση πως ούτε τη γλώσσα μας τιμάμε αρκετά έτσι,ούτε με τον τρόπο αυτό δείχνουμε πως αγαπάμε τη χώρα μας.Δεν ξέρω... ] είχε καταφέρει να δώσει όνομα (το όνομά της) στο στρώμα.

Εμείς οι φιλόλογοι οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την δημιουργική αστραφτερότητα κάποιων διαφημιστών στη γλωσσική παραγωγή.Τέτοια απόδειξη αποτελεί το φαγητοδοχείο.

Θα αναφέρω μερικά ακόμα παραδείγματα,λαμπρά γλωσσικά επινοήματα,αλλά και αποδεικτικά της συμβο- λής της στην εξάπλωση και καθιέρωση ελληνικών λέξεων, από την διαφημιστική κοινότητα: φρουτοποτό,σκιάδιο (το αντηλιακό εξάρτημα στα αυτοκίνητα), σκίαστρο (η ομπρέλα θαλάσσης).

Κατεβάστε: Γλωσσάρι Όρων

Γιάννης Β. Πέππας,Φιλόλογος