Το σχολείο ως αποτύπωμα της κοινωνικής διάσπασης.

Άνοιξη 1997.Υπηρετούσα σε ένα Λύκειο της Αττικής.Πήγαινα λίγο νωρίτερα από την απογευματινή βάρδια μας για της ανάγκες της πρόσθετης διδακτικής στήριξης (ΠΔΣ).Αυτή γινόταν σε αίθουσες διπλανού κτιρίου από αυτό που στεγαζόταν η προηγούμενη βάρδια.Στο τελευταίο διάλειμμα της κανονικής βάρδιας και ενώ εμείς κάναμε τα φροντιστήριά μας,ένας μαθητής ανέβηκε στην ταράτσα του σχολείου,πήγε στην άκρη της,είπε «τώρα θα πετάξω σαν τον Μπάτμαν» και έπεσε.Σε λίγα λεπτά ήρθε το ασθενοφόρο,τον μετέφερε στο ΚΑΤ,όπου λίγες ώρες μετά κατέληξε.Αυτή η αυτοκτονία του νεαρού οφειλόταν,όπως μάθαμε,σε οικογενειακή αναστάτωση.Ο πατέρας του,τον οποίο η τύχη έφερε να συναντήσω λίγες μέρες μετά σε μαγαζί της περιοχής,βρισκόταν σε διάσταση με την σύζυγό του και συζούσε με μια αλλοδαπή μαζί με τον αυτόχειρα γιο του.Αυτός δεν άντεξε την διάλυση της οικογένειάς του και έδωσε τέλος στην ζωή του.Διάλεξε όμως ως σκηνικό της ενέργειάς του το σχολείο του.

Αυτές οι μεταφορές συμπεριφοράς συνιστούν μια πραγματικότητα σπουδαίας κοινωνικής σημασίας και κυρίαρχα βασικής για σχολικοψυχολογικές αναλύσεις: ο χώρος του σχολείου,η σχολική ζωή, που εκτείνεται σε αρκετά χρόνια κατά την εύπλαστη και τόσο καθοριστική παιδική και εφηβική ηλικία,καλύπτει ένα σημαντικό μέρος όχι μόνο στην αρχή της ζωής του καθένα μας,αλλά και σημαδεύει σε ικανό βαθμό αυτά που θα ακολουθήσουν.Δεν είναι μονοδιάστατη αυτή η επιρροή.Δεν κουβαλάμε για πάντα μνήμες, εντυπώσεις και επιδράσεις από τα χρόνια μας στα θρανία,αλλά η μικρή αυτή επικράτεια με τις τόσες φορτίσεις και τους πλούσιους συναισθηματικούς παλμούς αποτελεί ένα προσκήνιο μεταφοράς και απόθεσης των λογής βιωμάτων των μαθητών από τους άλλους,τους έξω χώρους: Οικογένεια και υπόλοιπη κοινωνία.

Το σχολικό περιβάλλον είναι τόσο οικείο για κάθε νεαρό και νεαρή,αλλά ταυτόχρονα και με τέτοιες ανέσεις συμπεριφοράς που επιτρέπουν να βγουν στην επιφάνεια όσα το οικογενειακό ή τα άλλα περιβάλλοντα εμποδίζουν.Ο σχολικός κόσμος όχι μόνο επηρεάζει αλλά και επηρεάζεται,μια και μετα/διακινείται εκεί πλήθος από χαρακτηριστικά ζωής,πεποιθήσεις,αντιδράσεις και ξεσπάσματα των μελών του.Όσο πιο περίπλοκες και πολυσύνθετες γίνονται οι παράμετροι και συνιστώσες του κοινωνικού γίγνεσθαι,τόσο και η άμεσα εξαρ- τώμενη σχολική ζωή καθίσταται περιπλεγμένη και ακανθώδης.Υπάρχει ένας έντονος κίνδυνος περαιτέρω συστροφής στην τελευταία διαπίστωση: η αμερικανοποίηση,η απόδοση συνθηκών και γνωρισμάτων στην ελληνική πραγματικότητα που είναι έξω από αυτήν και μέσα από τα Media μπολιάζονται εδώ ακρότητες και εξτρεμισμοί από το μητροπολιτικό κέντρο του Δυτικού κόσμου.Έχει κατά πολύ αλλάξει η Ελλάδα τα τελευταία 30-40 χρόνια,αλλά σίγουρα δεν είμαστε,ακόμα τουλάχιστον,εγγονάκι του Φαρ γουέστ.

Οι ειδικοί των πανεπιστημίων μας υπογραμμίζουν ότι το φαινόμενο της σχολικής βίας στην Ελλάδα έχει να κάνει με την τελευταία δεκαετία.Έχουμε μπροστά μας δηλαδή,μια φρέσκια,μα τόσο ανησυχητική,εξέλιξη καθ' όλα άσχημη και δυσμενή.Είναι ένα τεράστιο ζήτημα,όχι μόνο για την εκπαιδευτική κοινότητα,την Πολι- τεία,αλλα και για την ποτισμένη από φιλότιμο ελληνική πραγματικότητα,αν θα έχουμε μπροστά στα μάτια μας σύντομα περιπτώσεις bullying αλά Σικάγο ή θα περιορίσουμε τις σχολικές εκτροπές στα όρια του φυσιο- λογικού.

Τα δείγματα είναι μάλλον δυσοίωνα.Χρειάζεται μια αναθεώρηση όχι μόνο της εκπαιδευτικής-παιδαγωγικής διαδικασίας,αλλά και μια ανασύνθεση της ιδεολογίας του σχολείου.

Βέβαιο είναι ότι με τεχνοκρατικές αντιλήψεις ή με θνησιγενείς αγκυλώσεις παρωχημένου οικονομισμού,που δεσπόζουν σήμερα στο εγχώριο πολιτικό προσωπικό και κινούν τα νήματα στο Υπουργείο Παιδείας τις τελευ- ταίες δεκαετίες,θα μείνουμε πίσω από τα γεγονότα, ξεπερασμένοι άλλη μια φορά και ανάξιοι των περιστά- σεων.

Δημοσιεύτηκε και στον Παλμογράφο.Δείτε εδώ

Γιάννης Β. Πέππας,Φιλόλογος