Νεο-μοιραίοι

Είναι συχνές οι αναφορές στα αρνητικά του δυτικού λεγόμενου κόσμου (μας). Αλόγιστη σπατάλη των φυσικών πηγών ενέργειας,κακοποίηση (σε κάποιες περιπτώσεις μη αναστρέψιμη) του περιβάλλοντος, υποκριτική στάση στα ογκούμενα προβλήματα του τρίτου κόσμου (που νέου τύπου διακριτικές αποικιοκρατίες εξακολουθούν ανάλγητα να τον αφαιμάσσουν),απίστευτη εσωτερική ανισότητα και ανισομέρεια (πλούτου, κοινωνικής εξέλιξης,ατομικής έκφρασης, άρθρωσης πολιτικού λόγου),προοδευτική τυποποίηση ενός καταναλωτικού,ευπειθούς πολίτη χειραγωγημένου στη νωχελική αδράνεια και την άκριτη αποδοχή νεόκοπων θολών αξιωμάτων και ύποπτων  μοντέρνων στερεοτύπων.

Απ΄ την άλλη,η προϊούσα αυτή ξέφρενη παρακμή ελίσσεται μέσα σε μια συνεχώς επεκτεινόμενη,καταφανή (ως οφθαλμαπάτη!), απατηλή όμως,ευμάρεια.Χιλιάδες νέα αυτοκίνητα ξεχύνονται καθημερινά στις ήδη πλημμυρισμένες λεωφόρους της αστικής δύσης.Το ηλεκτρικό νοικοκυριό και ο στοιχειώδης οικιακός ηλεκτρονικός εξοπλισμός του αποτελούν κοινή αυτονόητη,όσο και απαραίτητη,βάση συγκρότησης και οργάνωσης της κατοικίας και των πλέον νεόπτωχων.Είναι τόσο εύκολο σήμερα να αποκτήσει καθένας όποιο υλικό (και όχι μόνο) αγαθό,όσο και να πραγματώσει (απαγορευμένες έως αδιανόητες μέχρι πρόσφατα για τους περισσότερους) κρυφές λαχτάρες και ανομολόγητες επιθυμίες.

Αυτό,στο όνομα της τεχνολογικής εξάπλωσης,της υπεραπλούστευσης των μηχανών και των μικροηλεκτρονικών παραγώγων και της όλης οικείωσής μας με το εξελισσόμενο μεταβιομηχανικό μοντέλο οικονομικής παραγωγής, κοινωνικής διάρθρωσης και αναδόμησης της καθημερινής ζωής.Συνάμα,η διαχείριση του χρήματος απ΄ τους κεφαλαιοκρατικούς μηχανισμούς,συντελούμενη όχι πια στα μοτίβα μονοδιάστατης, στυγνά εκμεταλλευτικής (επαν)επένδυσης των πρωτοκαπιταλιστικών περιόδων, αλλά μέσα σε ένα πολύπλοκο,όσο και ευέλικτο,πλέγμα εξεταστικής ανίχνευσης,αέναης (επανα)δημιουργίας και πλήρους ικανοποίησης υπαρκτών,ψευδώνυμων,κατασκευασμένων και επίπλαστων αναγκών,επέφερε όχι μόνο μια πρωτοφανή, καλπάζουσα κερδοφορία,αλλά,το κυριότερο,μοιράζοντας αφειδώς τα πάντα σε όλους (πολλές φορές εικονικά,βέβαια), εκμηδένισε τις αντίπαλες εστίες αμφισβήτησης και αντίδρασης (ιστορικές, πραγματικές,προσχηματικές).Η νέα φόρμα απομύζησης της παραγωγής,ποδηγέτησης των μαζών και το νέο ύφος τής έτσι δρώσας σύγχρονης εξουσιαστικής σκέψης έπαψε να περιπλέκεται άχαρα γύρω απ΄ τους άξονες της βαναυσότητας και της μετωπικής αντιπαράθεσης με τη λαϊκή διεκδίκηση,αντιγνωμία και δυσαρέσκεια^.τώρα πια διεισδύει και διατρέχει,μαλακά,ήσυχα και ανώδυνα,τον κοινωνικό ιστό στοχεύοντας και επιτυγχάνοντας τη σιωπηλή εξάρτηση του καταναλωτή.

Έχει κατατεθεί και συνεχίζεται,πολλές φορές με καυστικό δυναμικό λόγο,ένας αντίρροπος προβληματισμός, που απολαμβάνει τη ζεστασιά της νεο-εποχίτικης αγκαλιάς,ο οποίος αναγνωρίζει στις παραπάνω αιτιάσεις μονάχα δαιμονοποίηση μιας νομοτελειακής,και γι΄ αυτό φυσιολογικής, προόδου.Επιρρίπτει μάλιστα αυτή η υπερασπιστική πλευρά των νέων δεδομένων στους πολέμιούς τους, που διαδηλώνουν την (υπό τη σκέπη της παγκοσμιοποίησης) επέλαση του νέου μεσαίωνα,ενός βελούδινου ύπουλου νεωτερικού σκοταδισμού,και την τελική κυριάρχηση του Μεγάλου Αδελφού με τα χίλια μάτια και τα εκατό σιδερένια χέρια, τους επιρρίπτει λοιπόν τη μομφή του τεχνολογικού πουριτανισμού^.ένας ιδιότυπος (νέος κι αυτός) συντηρητισμός με ατροφικές προσλαμβάνουσες που αρνείται το καινούριο περιβάλλον αδυνατώντας να το αξιοποιήσει και εγκολπωθεί.

Η αντιπαράθεση στην ουσία τώρα ξεκινά.Δίπλα στο αρχικό επίπεδο σύγκρουσης,την πολιτική με τις πρακτικές και εφαρμογές της,εκτυλίσσεται λυσσαλέα μια πρωτοφανής ιδεολογική μάχη που προδιαγράφει νέες εποχές στη γεωστρατηγική,τη διπλωματία,αλλά και σ΄ αυτόν ακόμα το φιλοσοφικό στοχασμό (μια και εσχάτως ο τελευταίος συχνά ομολογείται,αναγνωρίζεται,ίσως και να ανατίθεται στην πένα υπηρεσιακών παραγόντων,μεγαλοϋπαλλήλων καριέρας και φανταιζί φουτουριστικών κυβερνογιάπηδων). Η μιλιταριστική  δράση της πλανηταρχίας και των ουραγών της [1] απ΄ τη μια και η επιβολή ενός αφασικού,παθητικού life style στις σφαίρες επιρροής του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού [2] θα αποτελούσε έως πρόσφατα εύκολη βορά στην ανάλυση και θεώρηση αυτής που είχε καθιερωθεί να ονομάζεται ως προοδευτική (αριστερή) διανόηση.Η κατάληξη της πρώτης [1] όμως,σε απλούς υγιεινούς περιπάτους όπου της γης,μη υπαρχούσης μηδεμιάς όποιας αντίστασης στις αμερικανονατοϊκές επιβουλές,ανέδειξε τη δεύτερη [2],με όλα τα συνακόλουθα και τις επι(δια)πλοκές της,ως το βασικό μέτωπο αντίθεσης και διαμάχης του παντοτινού ουμανιστικού οράματος με τις επιταγές και την πραγματικότητα της νέας εποχής.

Μόνο που τώρα τίποτα δεν είναι όπως πριν.Στρατιές ολόκληρες αναλυτών,με τρομερά μέσα υποστήριξης, διακίνησης και προβολής των απόψεών τους στη διάθεσή τους,υπερασπίζονται με θέρμη τα προτάγματα και τις πρακτικές της νέας εποχής,αιτιολογούν με επιχειρήματα τις αντιφάσεις και τις ζοφερές επιπλοκές της,μάχονται δυναμικά και διαλεκτικά για τη μετατροπή και τη μετεξέλιξη.Ένα πολυσχιδές,παγκόμιο σύστημα πολιτικής,εμπορίου και κουλτούρας,συνηγορώντας,συμπορεύεται οδηγώντας την ανθρώπινη κοινωνία σ΄ έναν απίθανα απίστευτο θαυμαστό καινούριο κόσμο.Για πρώτη φορά,στον αστικό χώρο, αλλά και τις άλλες γεωπολιτικές ζώνες του πλανήτη,η λεγόμενη αριστερή σκέψη και ιδεολογία ταρακουνιέται στο θρόνο τής ως τώρα αδιαμφισβήτητης θεωρητικής παντοδυναμίας και κυριαρχίας της,χάνει το μονοπώλιο της επιστημονικής προσέγγισης των φαινομένων και την επάρκεια ανατομικών μέσων και εργαλείων αποκτώντας,αναπάντεχα και όλως αιφνιδιαστικά,σθεναρό,οπλισμένο αντίπαλο,ίσως ισχυρότερό της. Βρισκόμαστε πράγματι σε μιαν ιστορική καμπή,ένα οριακό κοινωνικό σημείο.

Μέσα σ΄ αυτό το σύνθετο (έως χαώδες) θέατρο του πραγματικού ο ανήσυχος δυτικός πολίτης βιώνει μιαν εκρηκτική ασυμφωνία,όχι μόνο γενικότερη,αλλά τελικά και προσωπική.

Ανιχνευτής,διεισδυτικός στα συμβαίνοντα,πολυσυλλεκτικός παρακολουθεί με κριτική ματιά τους ανέμους των καιρών.Οι αφετηρίες του,υπό ένα ιστορικό συγκριτικό πρίσμα, καλύτερες από ποτέ.Εργαζόμενος με συνδικαλιστικά δικαιώματα,με προστατευτική νομολογία αναπτυγμένη από ένα αστικό κράτος πρόνοιας που φροντίζει και εγγυάται πλήθος απολαβών και δικαιωμάτων του,εν πολλοίς μάλιστα κατοχυρωμένων με τις ασφαλέστερες δικλείδες.Θεωρητικά και δυνητικά συμμετοχικός στα εργασιακά status που τον αφορούν.Το πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος (τού) εξασφαλίζει,δι΄ αντιπροσώπευσης,βαρύνουσα φωνή στα κέντρα λήψης αποφάσεων.

Αποφεύγοντας κοινότοπες επαναλήψεις και τετριμμένες αναφορές επιμένουμε,θέλοντας να τονίσουμε τη βελτιωμένη από άλλες εποχές θέση του σημερινού πολίτη,στη θεαματική άνοδο του βιοτικού του επιπέδου.Ανθρώπινη κατοικία, ικανοποίηση των στοιχειωδών και υψηλότερων ακόμα σύγχρονων απαιτήσεων,δυνατότητες και ευκαιρίες σοβαρής, ουσιαστικής κοινωνικοποίησης και κοινωνικότητας διαγράφουν και καθορίζουν ένα αναντίρρητο πλέγμα σταθερών και ασφάλειας που του επιτρέπει μια δυνάμει απρόσκοπτη πορεία ζωής,αν βεβαίως το θελήσει η μοίρα και το επιτρέψει,όπως προείπαμε,η βούληση και οι επιλογές της παγκόσμια κυρίαρχης τάξης.

Αυτός λοιπόν ο εναργής και ενθουσιώδης πρωταγωνιστής μας δύναται να διαβάζει και να μελετά πολιτικά δοκίμια, επιστημονικά εγχειρίδια,λογοτεχνία και ένα πλούσιο προσφορών πολύμορφο τύπο^.η παγκόσμια γραμματεία απ΄ τις απαρχές της ιστορίας ως τις χθεσινές ανακοινώσεις βρίσκεται υποτακτική στη διάθεσή του.Να ενημερώνεται και να πληροφορείται για τα πάντα από ένα φανταστικό δίκτυο αφειδούς παροχής γνώσεων,άμεσων νέων και ειδήσεων, πολύπλευρου σχολιασμού των εξελίξεων.Και η τελευταία γωνιά του πλανήτη φωτίζεται άπλετα από αδηφάγους προβολείς δημοσιότητας.Το πιο σκοτεινό παρασκήνιο και ο ακανθώδης βυθός των πλέον μυστικών συναντήσεων και αποφάσεων που κρίνουν την τύχη κρατών,λαών και της ίδιας της ιστορικής πορείας παραδίδεται εκπληκτικά σύντομα στο όμμα και τον έλεγχο (!) της κοινής γνώμης.

Ο οργασμός της υπερ(παρα)πληροφόρησης επιφέρει προοδευτικά τον υποψιασμό για όσα ξεδιπλώνονται γύρω και δίπλα,τον καλοπροαίρετο κατά βάση αφουγκρασμό των παλμών της κάθε δράσης,την όξυνση της αφαιρετικής και κριτικής λειτουργίας,την ευαισθητοποιημένη αντίληψη.

Ένα τεράστιο φίλτρο αναπτύσσεται στα εγκεφαλικά κύτταρα και στο συναισθηματικό άδυτο του σκεπτόμενου ιχνηλάτη του σήμερα που διηθεί τον καταιγισμό των εικόνων και την πλημμυρίδα των λόγων.

Έτσι,ορμώμενος από εξαιρετικές,αν όχι ιδανικές,αφετηρίες και με εξασφαλισμένες τις απαραίτητες προϋποθέσεις ο ενεργός πολίτης διεκδικεί και απολαμβάνει δικαίωμα στη σύμπραξη των όσων ήδη τελούνται και την αμφισβήτησή τους συνάμα.Ατενίζει την πραγματικότητα με τη σιγουριά και τη βεβαιότητα που αναπηδούν απ΄ τη θεωρητική του συγκρότηση και την έπαρση της παραπλανητικής (ψευδο)ισχύος του.Επιζητά να κατακτήσει το ύστατο σκαλοπάτι της πολιτικής καταξίωσης και τελείωσης:την ανατροπή του ξεθωριασμένου,την κατάργηση του παρωχημένου, το γκρέμισμα του αγέλαστου^.την εδραίωση, κατ΄ αντιστοιχία, του ζείδωρου,τη σφυρηλάτηση του αμόλυντου,την ανατολή του ονειρικού.

Εκεί και τότε,καθώς κυοφορείται ο γόνος της ουτοπίας απ΄ την άγια μήτρα της σύγκρουσης, συνειδητοποιείται η αντικειμενική αδυναμία για ενέργεια,έργο, υλοποίηση, πραγμάτωση.Ο εχθρός προβάλλει στην ξεκάθαρη υπόστασή του: την οπτασιακή^.όλα αυτά που μας ορίζουν,μας διαμορφώνουν και μας συνέχουν.Ένα αδιάρρηκτο,απέραντο σύμπαν συσσωματωμένης αδικίας και εκμετάλλευσης, παγιωμένων συμφύσεων,καθιερωμένης απάτης, κακοφορμισμένων τερατουργιών που καλπάζει προς ακόμα πιο μυστήριες,νεοεποχίτικες απογειώσεις.Ένας εχθρός εικονικός σαν την ευδαιμονία του καιρού μας,πραγματικός ως ο εαυτός μας.

Όλοι αυτοί(εμείς) που στρατεύτηκαν στο όραμα της επανάστασης και της δικαιοσύνης,γιγαντωμένοι απ΄ τη γνώση και την αποκοτιά,προσεγγίζουν την κρίσιμη στιγμή στην εφιαλτική αποκάλυψη:όλα έχουν γίνει λάθος.Το σφάλμα διαρρέει την ιστορία,διαβρώνει την κοινωνία των ανθρώπων,διαποτίζει την προσωπικότητα των ατόμων. Περισσότερο από ποτέ σήμερα,δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα στην πυρηνική δομή των πραγμάτων.Ό,τι αλλάζει, τροποποιείται (στο βάθος του χρόνου) κατά τα συμφέροντα και τις επιλογές αυτών που (πάντα) κινούν τα νήματα.Η ουσία των καταστάσεων και των διδαγμάτων του παρελθόντος και του παρόντος,αλλά και του αναλόγως διαγραφόμενου μέλλοντος,μάλλον επιρρωνύει τον πεσσιμισμό της προηγούμενης διατύπωσης.

Ούτε δειλοί,ούτε άβουλοι οι τωρινοί αμφισβητίες,οι μοιραίοι του σήμερα.Χωρίς να ΄ναι παραδομένοι στο στραβό ριζικό και το θεϊκό (!) μένος,στομωμένοι όμως από υποδόρια μαλθακότητα ενός τρυφηλού χαυνωτικού συστήματος και παχυλές λογής απολαβές δεν προσμένουν βέβαια κάποιο θάμα,αλλά θλιμμένοι,ουσιαστικά άπραγοι,ανεπαίσθητα εγκλωβισμένοι και βασανιστικά ατελέσφοροι αναλογίζονται ως πότε θα συνεχίζεται αυτή η ενάντια στην επιθυμία των πολλών κακοποίηση της ανθρώπινης αξίας,στρέβλωση της υγιούς αξίωσης και πότε επιτέλους η θέληση θα μεταβληθεί σε αναπότρεπτη δύναμη και ενέργεια.

Γιάννης Βασ. Πέππας

δημοσιευμένο σε: Αντιφωνητής, φ. 183 (23.11.2005),σελ.  2     [μέρος α΄]  

και φ. 184 (7.12.2005),σελ. 2 [μέρος β΄].