ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΠΟΛΙΤΙΚΗ

Όλο και περισσότερο τελευταία ακούμε να γίνεται λόγος για πολυπολιτισμό και μετατροπή της Ελλάδας σε πολυπολιτισμική κοινωνία.Πολιτικοί,απ΄ όλες τις πολιτικές πτέρυγες,άνθρωποι των τεχνών,επιστήμονες χρησιμοποιούν ευρέως πια την έννοια και τον προσδιορισμό του πολυπολιτιστικού.

Η συγκεκριμένη λ. αποτελεί μεταφραστικό δάνειο της αγγλικής multicultural (Aς μη σταθούμε τώρα στο πόσο “αγγλική” είναι η εν λόγω λ.).Στον Ευρωπαϊκό και Αμερικάνικο χώρο η επί μακρόν συμβίωση,όχι πάντα υπό τις καλύτερες συνθήκες,διαφορετικών εθνοτήτων και πολιτισμών συνετέλεσε στη δημιουργία του όρου ώστε να καταδειχθεί το προϊόν κοινωνικό μόρφωμα.

Στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα δεν συμβαίνει κάτι αντίστοιχο. Στην ελληνική επικράτεια δεν υφίσταται μακρόχρονη συμβίωση των Ελλήνων με άλλες εθνότητες,φορείς διαφόρων πολιτισμών,ώστε να απαιτηθεί εκ των πραγμάτων η χρήση του σχετικού ή ανάλογου όρου.Ο ελληνικός λαός είναι,σύμφωνα και με οποιανδήποτε έρευνα εσωτερικής ή εξωτερικής προέλευσης,εθνολογικά και πολιτιστικά ατόφιος, ενιαίος,αρραγής και συμπαγής πλην κάποιων θρησκευτικών διαφοροποιήσεων του επισήμου Χριστιανορθόδοξου δόγματος,της τάξεως του 1,5%.

Παρ΄ όλ΄ αυτά η χρήση της λ. πολυπολιτισμός επεκτείνεται.Θεωρείται ότι η αυξανόμενη προσέλευση και μόνιμη,εν πολλοίς,διαβίωση ποικίλων ομάδων μεταναστών στη χώρα μας,μετατραπείσα ήδη από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών,συνιστά αναγκαιότητα και υποχρέωση διεύρυνσης των έως τώρα υφισταμένων πολιτιστικών συντεταγμένων και σταθερών,οριζομένων κατά το ελληνικό σκέπτεσθαι, φέρεσθαι,φρονείν και ζην,ώστε να υπάρξει ζωτικός χώρος κοινωνικής δράσης και εξέλιξης των ποικιλώνυμων επηλύδων.

Ο πολιτισμός αποτελεί πολυπεριεκτική έννοια απαιτούσα εκτεταμένη ανάλυση.Η πληθώρα των πολιτικών επιστημών που επιλαμβάνονται του ζητήματος,καθώς και η ποικιλία των οπτικών προσέγγισης και απόψεων που έχουν επ΄ αυτού διατυπωθεί συγκροτούν ένα δυναμικό μα και πολυσύνθετο πλέγμα,που δεν επιτρέπει την απλοϊκή και επιδερμική αντιμετώπισή του,αν επιθυμούμε να κινηθούμε σε όρια σοβαρότητας,ευπρέπειας,αλλά και επιστημονικής αυστηρότητας.

Το σύνολο των υλικών και πνευματικών επιτευγμάτων ενός κοινωνικού συνόλου σε ορισμένη ή μη εποχή και ο ιδιαίτερος χαρακτήρας αυτού του συνόλου, όπως εκφράζεται μέσα απ΄ τα παραπάνω επιτεύγματα και δραστηριότητες,θα μπορούσε να αποτελεί την κατά επιστημονική συναίνεση αποτύπωση του πολιτισμού.Ο υλικός,ο κοινωνικός και ο πνευματικός βίος συναρτούν τις θεμελιώδεις εκφράσεις κάθε πολιτισμικής παράδοσης που καθρεφτίζει και αναγεννά τον πολιτισμό των εθνικών ομάδων.

Οι ομάδες μεταναστών,ασχέτως της όποιας οργανωτικής δόμησής τους,που θα βρεθούν στο φιλόξενο ή μη χώρο μιας κοινωνίας υποδοχής θα θεωρηθεί ότι εδραιώνουν,παράγουν και αναπτύσσουν πολιτισμό μόνον όταν στο πέρασμα ικανού χρόνου κρυσταλλώνονται και μορφοποιούνται ιδιαίτερες πτυχώσεις στις βασικές εκφράσεις του καθημερινού τους βίου.Δεν αρκεί μια στοιχειώδης παρατήρηση των μορφοποιημένων αυτών εκφράσεων,επισημαίνει ο Στ. Κυριακίδης (Λαογραφία,τ. ΙΒ΄,σελ.130-157),αλλά απαιτείται και η ερμηνεία τους σύμφωνα με τις επιστημονικές μεθόδους.Η ύπαρξη έστω και υποπολιτισμού συνιστά παλμό πολιτιστικής ιδιαιτερότητας.ο υποπολιτισμός δε,δεν είναι υποτιμητική έννοια,αλλά δηλοί τον πολιτισμό εκείνο που υπάρχει,στέκεται,αντιστέκεται δίπλα και παράλληλα ενός βασικού και κύριου.

Όταν δεν συντρέχει τίποτα από τα παραπάνω στον καθημερινό βίο ομάδων μεταναστών εντός μιας άλλης (φιλοξενούσας) χώρας δεν μπορούμε παρά να μιλήσουμε,αναφερόμενοι στις όποιες ιδιαίτερες εκδηλώσεις αυτών των μεταναστών,για συναισθηματικές φορτίσεις τους και ψυχολογικές αντιδράσεις απέναντι στην πολιτιστική διάχυση των στοιχείων κουλτούρας του ντόπιου Έθνους.

Αναμφίβολα στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα δεν μπορεί κανείς να θέσει με επιστημονική εγκυρότητα ζήτημα παρουσίας και ανάπτυξης άλλου πολιτισμού (μεταναστευτικής ομάδας) πέραν του κυρίαρχου και μοναδικού Ελληνικού (Ίσως στη Θράκη και στο μουσουλμανικό στοιχείο της θα μπορούσε να σταθεί μια τέτοια επισήμανση,αλλά εκεί δεν πρόκειται για μεταναστευτική ομάδα,αλλά γηγενείς υπηκόους).

Παρ΄ όλ΄ αυτά όμως,ο λόγος για πολυπολιτισμό γίνεται όλο και συχνότερος.Όσο δε ο λόγος αυτός εκφράζεται και από πολιτικά χείλη και δη κυβερνητικά,καθίσταται ερωτηματικό και μυστήριο το αίτιο της επιμονής.

Η αναγόρευση ως ισοπολιτισμικής της όποιας μεταναστευτικής ομάδας με την Ελληνική κοινωνία,πέρα απ΄ την κατάδειξη της κοινωνικής αδυναμίας και ισχνότητας,καθώς και της ευάλωτης,συμπλεγματικής βιοθεωρίας των τοιουτοτρόπως ομιλούντων,υπονομεύει επικίνδυνα τους πολιτιστικούς (και όχι μόνο) στυλοβάτες που η ιστορική πορεία δι΄ αγώνων,επιστήμης,τέχνης και φιλοσοφίας σφυρηλάτησε σε τούτο τον τόπο.

Λόγος λοιπόν περί πολυπολιτισμικότητας στη σημερινή Ελλάδα μαρτυρά κεκαμμένο φρόνημα και σημαίνει ελάσσονα πολιτική βούληση,καθώς και κοινωνική υποτονικότητα.

                      Γιάννης Βασ. Πέππας

δημοσιευμένο σε: ΔΑΥΛΟΣ,τ. 222 (6/2000),σελ. 14121-2.