H ανυπαρξία ως πλεονέκτημα

  Μοιάζει απίστευτο κι όμως αποδείχνεται πραγματικό: Στην ελληνική κοινωνία σήμερα η ατομική πολιτική ανυπαρξία είναι η α­ποτελεσματικότερη συνταγή για την πολιτική επιτυχία.

  Πολιτικά ανύπαρκτος σημαίνει:Να μην εκφράζεις απόψεις πολιτικές,να μην εκπροσωπείς προτάσεις και προγραμματικές θέσεις,να μην διατυπώνεις ποτέ γνώμη για τα προβλήματα του κοινωνικού βίου,της κρατικής λειτουργίας,της εξωτερικής πολιτικής,της παιδείας,της υγείας,της οικονομίας.Να είσαι αινιγματικά ανέκφραστος στα θέματα της πολιτικής,ανύπαρκτος για την πολιτική.

  Τότε -αυτό είναι το απίστευτο κι όμως αληθινό- στον ελληνικό δημόσιο βίο θα σε θεωρήσουν βασικό συντελεστή των πολιτικών εξελίξεων.Όλοι εναγωνίως θα περιμένουν τις δικές σου ενδεχόμενες κινήσεις και αποφάσεις,όλοι θα συζητούν για σένα,θα αποβλέπουν στην ανυπαρξία σου σαν σε μοναδική μήτρα ανάδυσης ενός αποτελεσματικού πολιτικού ηγέτη.

  Δίχως κάποιες θέσεις,απόψεις,προτάσεις (έστω και ρητορικές) είναι αδύνατο νασυγκροτηθεί κόμμα.Κι όμως η πιθανότητα να συγκροτήσει κόμμα ο πολιτικά ανύπαρκτος,μπορεί στην Ελλάδα να αναστέλλει για μακρό διάστημα τις πολιτικές εξελίξεις.Στο μεταξύ τα υπάρχοντα κόμματα (κυρίως τα κόμματα εξουσίας) παλεύουν να προσεταιριστούν τον πολιτικά ανύπαρκτο ή την εύνοιά του ως ισχυρό εκλογικό τους πλεονέκτημα.Είναι όλοι πεπεισμένοι ότι το κόμμα που θα εμφανίσει στο μπαλκόνι,δίπλα στον αρχηγό του,την παρουσία του πολιτικά ανύπαρκτου,αυτό το κόμμα θα κερδίσει και την προτίμηση των ψηφοφόρων.

  Όταν δεν έχεις θέσεις πολιτικές δεν δημιουργείς και αντιθέσεις.Με λίγη ευγένεια,κάποιο χαμόγελο,φιλόφρονες λόγους για όλους και ενδυμασία επιδεικτικώς άψογη,κερδίζεις την καθολική συμπάθεια,είσαι υπεράνω κομματικών αντιθέσεων και ιδεολογικών διχοστασιών.Αυτό η σημερινή ελληνική κοινωνία το εκτιμά ιδιαίτερα,έτσι που έχει κορεσθεί και αηδιάσει από την κενολογία και τις πλασματικές αντιδικίες των κομμάτων.Προτιμότερη η ανυπαρξία από την υπαρκτή ευτέλεια.

  Αλλά για να είμαστε ακριβέστεροι: ένα τέτοιο είδος πολιτικά παντοδύναμης πολιτικής ανυπαρξίας δεν είναι προσιτό στον οποιονδήποτε.Έχει συγκεκριμένες προϋποθέσεις και απαιτεί ιδιάζουσες ικανότητες.Πολλοί επαγγελματίες της πολιτικής είναι πολιτικά ανύπαρκτοι,αν και κομματικά ενταγμένοι.Αντλούν από την κομματική ένταξη τη μεταπρατική πολιτική τους υπόσταση,οι ίδιοι ούτε θέσεις έχουν ούτε πολιτικό προβληματισμό.Επάγγελμα ασκούν ως εξουσιοδοτημένοι αντιπρόσωποι αλλότριων ιδεών και αποφάσεων.Αλλά δεν φτάνουν συχνά να γίνονται βασικοί συντελεστές των πολιτικών εξελίξεων.

  Η πολιτικά παντοδύναμη πολιτική ανυπαρξία θέλει τέχνη και τύχη: Πρέπει να έχεις πετύχει την είσοδό του στον χώρο της πολιτικής με αρχικό πρόσχημα τη μετοχή σου σε κάποιο κόμμα.Είναι πρόσχημα η κομματική συμμετοχή και πρέπει να διαφαίνεται ότι αποτελεί πρόσχημα: από την πρώτη στιγμή να δείχνεις «αποστασιοποιημένος» από το κόμμα που σε δέχτηκε.Η αρχική ένταξη είναι μόνο η αφορμή για μια πρώτη εμφάνιση στο προσκήνιο της δημοσιότητας.

  Από εκεί και πέρα μέριμνα καθημερινή και στόχος είναι να διατηρείς,με κάθε θυσία,μια θέση κάτω από τα φώτα της δημοσιότητας.Τι είναι ακριβώς η δημοσιότητα; Θα έλεγα,είναι η εμπορία των εντυπώσεων.Σήμερα την ασκούν μεγάλοι επιχειρηματικοί οργανισμοί που ανταγωνίζονται για την κυριαρχία της αγοράς.

  Είναι δύσκολο εμπόρευμα οι εντυπώσεις,αλλά και άκρως κερδοφόρο.Προσφέρονται συνήθως ως «συσκευασία» των καταναλωτικών προϊόντων,η εντύπωση για το προϊόν έχει μεγαλύτερη σημασία από την ποιότητά του.Και η εμπορία είναι ακόμα δυσκολότερη και περισσότερο κερδοφόρα όταν δεν υπάρχει προϊόν,αλλά μόνο εντύπωση.Η εντύπωση δεν κινδυνεύει από τον έλεγχο της δοκιμασίας και εμπειρίας του καταναλωτή,λειτουργεί αυτοδύναμα,αιχμαλωτίζει συνειδήσεις, ποδηγετεί προθέσεις,κατευθύνει ενέργειες.Σε αυτήν τη δυσκολότερη από όλες κερδοφορία των εντυπώσεων στοχεύει ο πολιτικά ανύπαρκτος.

  Οι εντυπώσεις κατευθύνουν την πολιτική αγορά ακόμα και γυμνωμένες από κάθε αξιολογικό διαφορισμό -αν είναι καλές ή κακές,θετικές ή αρνητικές εντυπώσεις.Αρκεί να είναι πρόσφατη η παρουσία ενός ηθοποιού σε τηλεοπτικό «σίριαλ» για να του εξασφαλίσει θριαμβική επιτυχία σε πολιτικές εκλογές.Στην αγορά των εντυπώσεων δεν μετράνε οι απόψεις,οι θέσεις,οι ικανότητες του ηθοποιού να διαχειριστεί τα κοινά,ούτε καν το ταλέντο του στην ηθοποιία.Μετράει αποκλειστικά η παρουσία του στο προσκήνιο της δημοσιότητας,η οπτική και μόνο επανάληψη.Ακόμα και ένας τύπος συμπαθούς Δελαπατρίδη μπορεί,με συχνές τηλεοπτικές εμφανίσεις,να πρωτεύει στην προτίμηση των ψηφοφόρων σε δύσκολες εκλογικές περιφέρειες.

  Αυτήν την εμπορία των γυμνών εντυπώσεων πρέπει να ξέρεις να την ασκείς,απαιτεί ξεχωριστό επιχειρηματικό ταλέντο.Επιλέγεις συνειδητά την πολιτική ανυπαρξία και,αν τη λανσάρεις επιδέξια,την καθιστάς ακαταγώνιστο πλεονέκτημα.Ευθύνες για τις επιπτώσεις του συμπτώματος δεν είναι δυνατό να αποδοθούν στον επιχειρηματία της εμπορίας των εντυπώσεων,αυτός απλώς αξιοποιεί τις συγκυρίες της δεδομένης κοινωνικής παρακμής,της παραίτησης των πολιτών από τη σκέψη και την κρίση τους.

  Η πολιτικά παντοδύναμη πολιτική ανυπαρξία είναι συνάρτηση της ασκεψίας και ακρισίας,της ανθρωπολογικής δηλαδή αλλοτρίωσης που πλεονάζει καλπάζουσα στην κοινωνική μας πραγματικότητα.Την πολιτική του ισχύ τη μεθοδεύει ο πολιτικά ανύπαρκτος με καθημερινή (ή σχεδόν καθημερινή) μελέτη της στάθμης που εμφανίζει η αλλοτριωτική καθίζηση,έτσι όπως τη μετρούν οι δημοσκοπήσεις.Με βάση τις δημοσκοπήσεις καθορίζει κάθε παραμικρή λεπτομέρεια της δημόσιας εικόνας του,λειτουργεί συνειδητά σαν μαριονέτα που την κινούν οι δημοσκοπούμενες απαιτήσεις της δυναμικής των εντυπώσεων.Αυτοευνουχίζει θεληματικά την προσωπική του ετερότητα,τη συνειδησιακή του ευαισθησία,την ανθρώπινη ανάγκη να κοινωνήσει τη μοναδικότητά του,καταθέτοντας απόψεις,εμπειρίες,κρίσεις.Για χάρη των εντυπώσεων πρέπει να σχηματίζεται συνεχώς με την απρόσωπη δημοσκοπούμενη μάζα.Να γίνεται όλο και πιο ανύπαρκτος,όχι μόνο πολιτικά,αλλά και ανθρώπινα.

  Τίμημα πολύ ακριβό για την παραισθησιογόνο ηδονή της δημοσιότητας.

Χρήστος Γιανναράς