SOS ΑΠΟ ΤΗΝ UNESCO ΓΙΑ 6.000 ΓΛΩΣΣΕΣ ΠΟΥ ΧΑΝΟΝΤΑΙ

Με εξαφάνιση κινδυνεύουν οι μισές από τις περίπου 6 χιλιάδες γλώσσες που μιλιούνται στον κόσμο και μαζί τους απειλείται εξίσου ο πλούτος της ανθρώπινης γνώσης.Αυτά επισημαίνει νέα μελέτη της UNESCO,που δόθηκε στη δημοσιότητα,με την ευκαιρία της Παγκόσμιας  Ημέρας  της Μητρικής  Γλώσσας.

Ο «Άτλας των γλωσσών του κόσμου,που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν», όπως τιτλοφορείται η μελέτη,αναφέρει ότι πιέσεις από κυρίαρχες γλώσσες όπως η αγγλική,η γαλλική,η ισπανική,η ρωσική και η κινεζική οδηγούν σε εξαφάνιση με ταχύ ρυθμό,γλωσσών και μειονοτήτων με αποτέλεσμα σήμερα 3.000 γλώσσες ή και περισσότερες που ακόμη μιλιούνται,να κινδυνεύουν να χαθούν.

 Οι γλώσσες που πεθαίνουν 

«Ήχοι της σιωπής».Με αυτόν τον τίτλο δημοσιεύτηκε στο «Νιούζγουικ» η έρευνα για τις γλώσσες που πεθαίνουν. Περισσότερες από 420 σε όλο τον κόσμο,τουλάχιστον 4 στην Ευρώπη^.στη Γερμανία,την Ιταλία,τη Σουηδία και τη Νορβηγία.Και σε αυτές τις χώρες της γηραιάς ηπείρου συμβαίνει το ίδιο με τόσες άλλες σε όλο τον κόσμο.Γλώσσες και διάλεκτοι σβήνουν μαζί με τους τελευταίους ανθρώπους που τις μιλούν.Όσο και αν ήκμαζαν κάποτε,τώρα εξαφανίζονται.Όπως τα Αϊακ,στη Βόρεια Αμερική.Τα μιλούσαν οι αυτόχθονες μεταξύ των ποταμών Γιούκον και Τανάνα. Πριν από τρεις χιλιετίες ένας κλάδος της φυλής που ζούσε στην περιοχή και από την οποία προήλθαν οι Ινδιάνοι Ναβάχο,Απάτσι και Αθαμπάσκαν,φυσικά και οι γλώσσες τους,κατέβηκε το ποτάμι.Βρήκε μια γη πλούσια και εγκαταστάθηκε εκεί. Ήταν οι Άϊακ,οι οποίοι,κατά τους ανθρωπολόγους,έζησαν απομονωμένοι επί πολλούς αιώνες.

Σήμερα ζει μόνο μία τυφλή ηλικιωμένη κυρία,γνήσια Άϊακ,που μιλά τη διάλεκτο. Η Μαρί Σμιθ Τζόουνς,σε μια πολυκατοικία στο Άνκορεϊτζ της Αλάσκας.Υπάρχει ακόμα μία επίσης τυφλή και υπέργηρη Ινδιάνα Άϊακ,αλλά δεν μιλά τη διάλεκτο, η οποία άρχισε να εξαφανίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα,καθώς τα νέα παιδιά της φυλής αρνούνταν να μάθουν τη γλώσσα.Οι ειδικοί εκτιμούν ότι ο θάνατος μιας γλώσσας αποτελεί απειλή για κάποιες φυλές.Όπως η βιολογική ποικιλία θεωρείται ζωτική για την υγεία της Γης,το ίδιο ζωτική είναι και η πνευματική και πολιτιστική ποικιλία.

Προστατεύοντας τις γλώσσες,οι κοινωνίες διατηρούν ιστορική,πολιτιστική,ακόμα και επιστημονική γνώση,καθώς πολλά σύγχρονα φάρμακα προέρχονται από παραδοσιακές γνώσεις φυτών και ζώων.Όπως το κινίνο,που είναι όρος της ινδιάνικης φυλής Κουετσούα,από τη Νότια Αμερική.Όταν πεθαίνει μια γλώσσα,μαζί της πεθαίνουν πολύτιμες γνώσεις για την πανίδα και τη χλωρίδα της περιοχής της.Η καταστροφή των γλωσσών σημειώνεται παντού όπου προχωρεί n τεχνολογική πρόοδος,όπου τεχνολογικά προηγμένες κοινωνίες υπερτερούν άλλων ισχυρών ομάδων. 

Στην Αυστραλία οι έποικοι εξαφάνισαν 150 ντόπιες γλώσσες τα τελευταία 222 χρόνια και άλλες 100 διάλεκτοι είναι έτοιμες να χαθούν.Στην Καλιφόρνια μιλούνταν άλλοτε 100 διάλεκτοι.Τώρα μόνο μερικοί ηλικιωμένοι Ινδιάνοι μιλούν μόνο τις μισές.

Η παγκοσμιοποίηση προφανώς ευνοεί την καταστροφή.Τα αγγλικά έχουν γίνει απαραίτητη γλώσσα ενός επιτυχημένου επαγγελματία,επειδή τη μιλούν οι περισσότεροι πλούσιοι και γιατί είναι n γλώσσα της τεχνολογικής επανάστασης.Και πριν από το Ίντερνετ,η τηλεόραση,το τηλέφωνο,τα αεροπορικά ταξίδια και άλλοι νεωτερισμοί βοήθησαν την ανάπτυξη κυριαρχούντων πολιτισμών και γλωσσών. 

Πάντως η εξαφάνιση δεν είναι αναπότρεπτη.Στο Μαϊάμι ένας 37χρονος σπούδασε τη γλώσσα των ντόπιων Ινδιάνων που είχε εξαφανιστεί από τη δεκαετία του ΄50 και τη μιλά με την οικογένειά του.Στην Αίγυπτο οι Κόπτες χριστιανοί προσπαθούν για την αναβίωση της γλώσσας τους,η οποία ακούγεται μόνο μέσα στις κοπτικές εκκλησίες,αφότου τα αραβικά έγιναν επίσημη γλώσσα της Αιγύπτου,με την κατάληψή της από τους μουσουλμάνους.Λένε ότι n γλώσσα τους έχει τις ρίζες της στην εποχή των Φαραώ.

Βέβαια οι Κόπτες στην Αίγυπτο επιμένουν ότι χωρίς τη βοήθεια του κράτους δεν πρόκειται να ξαναζωντανέψει n γλώσσα τους.Τρανό παράδειγμα,λένε,τα εβραϊκά. Ξαναζωντάνεψαν με την ίδρυση του Ισραηλινού κράτους,επειδή το κράτος φρόντισε. Αντιστοίχως,δυτικές κυβερνήσεις φρόντισαν να εξαφανιστούν άλλες γλώσσες.Όπως οι Ευρωπαίοι μετανάστες εξαφάνισαν τους αυτόχθονες και τις γλώσσες τους στην Αυστραλία και επέβαλαν τη διδασκαλία των αγγλικών,του χριστιανισμού και του δυτικού πολιτισμού.Το ίδιο έγινε και στις ΗΠΑ.Φαίνεται ότι οι λευκοί θεώρησαν πως έ­τσι μπορεί να εξαφανίσουν τους αυτόχθονες και να πάρουν τη γη τους.

Το κλίμα πάντως αντιστρέφεται και στις δύο χώρες.Η Αυστραλία πληρώνει σοβαρά ποσά για τη διδασκαλία υπό εξαφάνιση γλωσσών.Ήδη πέτυχε να διδάσκεται στο πανεπιστήμιο η διάλεκτος Κάουρνα και να τη μιλούν 50 άτομα.Τα πράγματα είναι δύ­σκολα σε άλλες περιπτώσεις.Στην Αφρική έχουν περιθωριοποιηθεί πολλές γλώσσες και αν δεν αλλάξει η κατάσταση,η ήπειρος θα πάψει τελικώς να υπάρχει ως πολιτιστική ταυτότητα.Ανάλογη είναι και η περίπτωση των Άϊακ.Η γλώσσα θα μείνει γνωστή μάλ­λον ως υπόδειγμα εξαφάνισης και όχι αναβίωσης.